Glyn Roberts, a ail-etholwyd yn Llywydd UAC gydag Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Amgylchedd a Materion Gwledig Lesley Griffiths

Mae ffermwr b?ff a defaid adnabyddus o Gonwy, Glyn Roberts, wedi cael ei ail-ethol fel Llywydd Undeb Amaethwyr Cymru yn ystod cyfarfod o Brif Gyngor yr Undeb yn Aberystwyth (Llun, Mehefin 19).

Yn dilyn ei benodiad, dywedodd Mr Roberts o Dylasau Uchaf, Padog, Betws-y-Coed, Conwy sydd wedi bod yn Lywydd UAC ers 2015: “Rwy’n falch iawn cael bod wrth lyw UAC yn ystod cyfnod hanesyddol.

“Fel Llywydd yr Undeb hon, rwyf am weld cyfleoedd mewn problemau yn hytrach na gweld problemau mewn cyfleoedd.  Y flaenoriaeth i ni nawr yw sicrhau ein bod ni’n cynnal sector ffermio cynaliadwy ac ymarferol yma yng Nghymru.

"Rydym am weld dyfodol bywiog go iawn ar gyfer pobl wledig go iawn. Mae llawer o'n haelodau yn ofni, os nad yw ffermio yn ddigon uchel ar agenda'r llywodraeth, bydd Cymru yn troi i mewn i amgueddfa awyr agored. Mae yna bryder gwirioneddol, petai amaethyddiaeth yn methu, byddwn yn gweld cynnydd mewn diboblogi gwledig, a fydd nid yn unig yn cael effaith garw ar ein heconomi wledig, ffordd o fyw ac iaith, ond hefyd yn achosi straen ychwanegol ar ein trefi a'n dinasoedd.

“Heb y fargen iawn ar gyfer ffermwyr, bydd ein cymunedau gwledig yn diflannu ac yn mynd yn angof.  Y nod nawr yw creu diwydiant amaethyddol cynaliadwy o fewn cymuned wledig gynaliadwy.  Mae modd cyflawni hyn ond mae’n rhaid i ni weithio’n rhagweithiol.”

Ym 1977, llwyddodd Glyn i ennill tenantiaeth fferm fynydd 100 acer, Ynys Wen, Ysbyty Ifan tra’n gweithio’n rhan amser yn ystod y cyfnod yn Nhalasau Uchaf.

Ym 1983, enillodd Mr Roberts tenantiaeth Dylasau Uchaf, fferm 350 acer yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol lle mae’n parhau i ffermio gyda’i ferch Beca.  Mae ei wraig Eleri yn rhedeg busnes arlwyo yn Ysbyty Ifan.  Mae ganddynt bump o blant, oll wedi graddio o Brifysgol Aberystwyth.

Bu Mr Roberts yn aelod Gogledd Cymru o Bwyllgor cyllid a threfn UAC o 2003 i 2004; Is Lywydd UAC o 2004 i 2011 a cafodd ei ethol fel Dirprwy Lywydd Undeb Amaethwyr Cymru yn 2011.

Mae Glyn wedi darlithio nifer o weithiau ar faterion amaethyddol a’r uchafbwynt personol iddo oedd darlithio ar Ddyfodol yr Ucheldir yng Nglynllifon ym 1997 gan rannu llwyfan gyda phennaeth adran amaethyddiaeth Prifysgol Cymru Aberystwyth, yr athro Mike Haines a John Cameron NFU yr Alban.  Uchafbwynt personol arall iddo oedd gwahoddiad gan Franz Fischler, Comisiynydd Amaethyddol y UE i fynychu cyfarfod ar ddyfodol Datblygu Gwledig yn Strasburg yn 2003.

Yn ystod 2006-2008 roedd yn cynrychioli UAC ar fwrdd Hybu Cig Cymru ac o 2008 i 2015 bu’n Gyfarwyddwr Anweithredol ar Fwrdd Hybu Cig Cymru sef penodiad gan Lywodraeth Cynulliad Cymru.

Ym mis Ionawr 2001, bu Carwyn Jones AC yn ymweld â Dylasau Uchaf ac Ysbyty Ifan a Glyn oedd yn gyfrifol am baratoi dogfen gynhwysfawr yn edrych ar y cysylltiad anorfod rhwng amaethyddiaeth a dyfodol cymunedau gwledig, “Pwysigrwydd Amaethyddiaeth yng nghymunedau gwledig”.

Hefyd arweiniodd Glyn y gr?p UAC cyntaf o Sir Gaernarfon i Frwsel i drafod EID ym mis Hydref 2000.

Enillodd gystadleuaeth Rheoli Fferm yn yr Eisteddfod Genedlaethol a oedd yn golygu crynhoi cynllun tair blynedd, ac ym 1992 pan oedd Coleg Glynllifon o dan fygythiad cau, cafodd Glyn ei ddewis fel aelod o Weithgor o dri i edrych ar y posibiliadau o gadw Glynllifon ar agor.

Cynhaliwyd seremoni wobrwyo arbennig gan Undeb Amaethwyr Cymru i gydnabod yn gyhoeddus ac i ddiolch i’w Swyddog Gweithredol Sirol yng Nghaernarfon Gwynedd Watkin am ei wasanaeth o dros 25 mlynedd i’r Undeb.

Yn wreiddiol, ymunodd Gwynedd Watkin gyda UAC fel Swyddog Ardal ar gyfer Gogledd Caernarfon ar Fedi 23 1991 ac yna cafodd ei benodi fel Swyddog Gweithredol Sirol yng Nghaernarfon ar Hydref 1 1999.

Wrth gyflwyno’r wobr, dywedodd Llywydd UAC Glyn Roberts: “Mae Gwynedd yn hynod o frwdfrydig, angerddol, tu hwnt o ymroddedig i UAC ac yn rhoi gwasanaeth gwych i aelodau.

“Gwynedd oedd yn gyfrifol am ddechrau cynnal y brecwastau llwyddiannus sydd bellach yn cael eu cynnal ar draws Cymru, ac mae’n rhaid i mi hefyd sôn am eu ymdrechion codi arian diflino dros y blynyddoedd.

“Boed yn frecwast, dringo mynyddoedd, cerdded ar draws Cymru neu ar hyd yr arfordir, mae Gwynedd bob amser yn barod am her i godi arian ar gyfer achosion da a’n elusen Llywydd ni, yn ogystal a dyletswyddau arall ar gyfer yr Undeb.

Mae’n bleser mawr i mi gyflwyno hyn i Gwynedd heddiw ac i ddiolch iddo am ei wasanaeth neilltuol i UAC ac i amaethyddiaeth yng Nghymru dros y 25 mlynedd diwethaf.”

Cynorthwy-ydd Gweinyddol UAC Sir Feirionnydd Ffion Edwards yn derbyn Gwobr Owen Slaymaker[/caption]

Mae gwobr Owen Slaymaker, sy’n cael ei gyflwyno’n flynyddol i’r gangen sirol sydd wedi hybu buddiannau aelodau a UAC orau wedi mynd i Swyddog Gweithredol Sirol cangen Meirionnydd o Undeb Amaethwyr Cymru Huw Jones a’r Cynorthwyydd Gweinyddol Ffion Edwards.

Mae’r wobr, sy’n cael ei chyflwyno er cof am gyn Ysgrifennydd Sirol a Swyddog Gweithredol Sirol UAC Sir Gaerfyrddin Mr Slaymaker, yn cydnabod y Swyddog Gweithredol Sirol sy’n defnyddio pob cyfle posib i godi ymwybyddiaeth yr Undeb drwy ddigwyddiadau a chyfarfodydd.

Wrth gyflwyno'r wobr, dywedodd Llywydd UAC Glyn Roberts: “Mae cangen Meirionnydd wedi bod yn hynod o weithgar yn 2016 ac wedi cynnal ystod eang o ddigwyddiadau ar gyfer aelodau, yn ogystal â hybu gwaith yr Undeb yn y wasg leol a drwy’r cyfryngau cymdeithasol.

“Rwyf am longyfarch Huw a Ffion ar eu llwyddiant ac am ddiolch iddynt am eu hymdrechion parhaol i bwysleisio pam bod #AmaethAmByth.  Mae’r wobr hyn yn haeddiannol dros ben.”

Cafodd y gangen sirol ddechrau prysur i’r flwyddyn wrth drefnu cyfarfod i gyflwyno’r system EID Cymru newydd, cynnal pum brecwast ac yna trefnu ymweliad ar gyfer y Prif Weinidog ar y pryd David Cameron i Fferm Tyfos, Llandrillo.

Hefyd, trefnodd cangen Meirionnydd hystings yn etholaeth Meirion Dwyfor ar gyfer etholiadau’r Cynulliad Cymru, mynychu rali CFfI Meirionnydd yn Nhyncelyn, Dinas Mawddwy a pharhau i adeiladu’r cysylltiad hynny gyda’r CFfI drwy noddi digwyddiadau.

Mae’r sir wedi bod ar flaen y gad wrth bwysleisio’r broblem barhaol o fand eang yng Nghymru wledig a manteisiwyd ar y cyfle i gyfarfod gyda Martin Jones, Rheolwr Gweithrediadau BT yng Nghymru; Rhodri Williams, Cyfarwyddwr OFCOM Cymru a Liz Saville Roberts AS.

Bu’n haf prysur gyda’r sir yn weithgar iawn fel sir nawdd y Sioe Frenhinol,  Treialon C?n Defaid Cymru a’r Treialon C?n Defaid Rhyngwladol, yn ogystal â’r sioe sir ar Ystâd y Rhug yng Nghorwen.

Bu Huw Jones, Swyddog Gweithredol Sirol Meirionnydd hefyd yn cerdded Llwybr Clawdd Offa ar gyfer elusen y Llywydd, BHF Cymru, gan godi ymwybyddiaeth UAC yn y broses a chodi llawer o arian ar gyfer yr elusen.

I gloi’r flwyddyn, bu swyddfa’r sir yn rhoi sylw i gynlluniau ynni adnewyddadwy, trefnwyd dwy ymweliad fferm arall ar gyfer gwleidyddion lleol a Gr?piau Rhanddeiliaid ac wedi cynnal 10 cyfarfod cangen llwyddiannus ar gyfer aelodau.

[caption id="attachment_8028" align="alignleft" width="200"] (ch-dd) Llywydd UAC Glyn Roberts yn cyflwyno gwobr ‘Aelodau Newydd’ i Swyddog Gweithredol Sirol UAC Sir Gaernarfon Gwynedd Watkin[/caption]

Mae'r ymdrech ardderchog a wnaed i recriwtio aelodau newydd yn Sir Gaernarfon wedi cael ei gydnabod gyda Gwobr ‘Aelodau Newydd’ yng Nghyfarfod Cyffredinol Blynyddol yr Undeb yn Aberystwyth.

Wrth gyflwyno’r wobr, dywedodd Llywydd UAC Glyn Roberts: “Mae Gwynedd Watkin a’r tîm yng Nghaernarfon wedi gweithio’n ddiflino i gynorthwyo aelodau ar draws y sir yn ystod 2016 ac wedi denu’r nifer fwyaf o aelodau yng Nghymru oherwydd y cymorth a’u gwasanaeth ymroddedig.  Rwy’n gwerthfawrogi eu hymdrechion parhaol ac yn eu llongyfarch am yr hyn maent wedi ei gyflawni, mae’r wobr yn llwyr haeddiannol.

“Rwy’n falch dweud wrth y Cyngor ein bod yn parhau i ddenu nifer dda o aelodau newydd ac mae hyn yn holl bwysig i’n dyfodol.”

Mae Swyddogion Gweithredol Sirol ar draws Cymru yn cynorthwyo aelodau i gwblhau ffurflen y Cynllun y Taliad Sylfaenol, cynnig cyngor proffesiynol drwy’r flwyddyn ac yn cynnig cymorth gydag ymholiadau, apeliadau a chosbau oddi wrth Llywodraeth Cymru megis Cynllun y Taliad Sylfaenol, Glastir, Glastir Organig, Gwaith Cyfalaf ayyb ac yn cynorthwyo aelodau gyda chofrestru symudiadau BCMS.

Mae’r swyddogion sir hefyd yn cynnig gwasanaethau arall megis cwblhau TAW ar-lein bob chwarter, cofrestru RPW ar-lein a chymorth cyffredinol gan gynnwys arweiniad ar gynllunio, hawliau tramwy, anghydfodau ffiniau a materion yn ymwneud â thenantiaeth, yn ogystal ag arweiniad ar etifeddiaeth, profiant ac olyniaeth, ffordd-freintiau a chyfarwyddyd hawddfreintiau a materion yn ymwneud â chwmnïau gwasanaethau cyhoeddus.

“Mewn diwydiant sy’n newid ac yn datblygu drwy’r amser, mae Swyddogion Gweithredol Sirol fel Gwynedd a staff y swyddfa yn ffynhonnell hollbwysig o wybodaeth, a hefyd yn rhoi cyngor busnes i’n haelodau - gwasanaeth sy’n cael ei werthfawrogi gan lawer.

“Fel rhan o UAC maent yn canolbwyntio’n llwyr ar faterion sy’n effeithio ar ein haelodau sydd ddim yn cael eu cymell gan elw nac yn cael eu dylanwadu gan sefydliadau allanol.  Mae’n glir nad yw ffermwyr Cymru yn isradd i ni a nhw yw’r rheswm yr ydym yn gwneud yr hyn rydym yn ei wneud.  Rydym yn ffodus iawn i gael tîm mor rhagorol o staff yng Nghaernarfon, ac wrth gwrs ar draws gweddill Cymru,” ychwanegodd Glyn Roberts.

Dywed Undeb Amaethwyr Cymru ni ddylai’r drafodaeth yngl?n â mynediad rhydd i farchnadoedd yr UE gael eu cysodi gan yr helyntion yn sgil yr Etholiad Cyffredinol, a bod rhaid iddo fod yn flaenoriaeth unwaith eto i wleidyddion.

Dywedodd Llywydd UAC Glyn Roberts: "Roedden ni gyd wedi disgwyl i’r etholiadau hyn ganolbwyntio ar Brexit a materion megis a ddylai Llywodraeth nesaf y DU ddilyn Brexit caled neu feddal, ond dominyddwyd yr ymgyrchoedd gan faterion domestig.

"Ond, yn y pen draw bydd pob polisi domestig yn cael ei ddylanwadu neu ei gyfyngu gan ganlyniad y broses Brexit, gan fod ein dyfodol economaidd yn dibynnu ar sicrhau trefniadau masnachu cadarnhaol gyda'r UE."

Dywedodd Mr Roberts pa bynnag gythrwfl ac ansicrwydd sy’n deillio o ganlyniad yr Etholiad Cyffredinol, ni ddylai gwleidyddion golli ffocws ar yr angen am drefniant masnachu o'r fath.

"Mae tua dwy ran o dair o allforion adnabyddadwy Cymru yn mynd i wledydd yr UE, tra bod llawer o gyflogwyr mawr yn seilio eu cwmnïau yma yn benodol oherwydd bod gennym fynediad i 500 miliwn o ddefnyddwyr yr UE heb y costau a rhwystr rheolaethau ffin a thollau Sefydliad Masnach y Byd.

Fel diwydiant, mae amaethyddiaeth yng Nghymru’n arbennig o agored i effeithiau colli mynediad i farchnadoedd ffyniannus tir mawr Ewrop sydd ar ein stepen drws; mae traean cig oen Cymru’n cael ei allforio i’r cyfandir, a phan gollwyd mynediad i farchnad yr UE ym 1996, 2001 a 2007 gwelwyd cwymp trychinebus yn incwm ffermydd, cwymp y methodd nifer o fusnesau â’i oresgyn.

Dywedodd Mr Roberts bod y pryderon am effaith Brexit yn allweddol at ddenu llawer mwy o bobl ifanc i bleidleisio, a dylid cymryd y pryderon hyn i ystyriaeth.

Pan daniwyd Erthygl 50 ar Fawrth 29, cyfyngwyd y  cyfnod o amser lle mae’n rhaid gwneud llawer iawn o waith,  a dywedodd Mr Roberts bod canlyniad yr etholiad yn cyfyngu’r amserlen hynny ymhellach.

“Roedd ein maniffesto yn dadlau am ddilyn opsiynau a fyddai’n caniatáu trosglwyddiad esmwyth dros amserlen ddiogel, ac mae hyn yn fwy pwysig nag erioed bellach,” ychwanegodd Mr Roberts.

Ychwanegodd Mr Roberts drwy ddweud y gallai’r Aelod-Wladwriaethau’r UE gytuno ar fwy o amser i drafod ar ôl cyfnod Erthygl 50 Brexit o ddwy flynedd, a fyddai cytundeb o’r fath yn fwy synhwyrol o gofio’r mynydd o waith sydd i’w wneud a’r peryglon posib a ddaw yn y dyfodol.

“Rydym felly yn galw ar wleidyddion pob plaid i weithio gyda’i gilydd yn adeiladol yn y Senedd er mwyn sicrhau’r canlyniad gorau ar gyfer Brexit, a bod yna drosglwyddiad mor esmwyth â phosib i gyrraedd y canlyniad hynny,” ychwanegodd.

Mae ffermwr o’r 10fed cenhedlaeth o Lanrhaeadr ym Mochnant wedi cymryd yr awennau fel Cadeirydd y Sir, cangen Sir Drefaldwyn o Undeb Amaethwyr Cymru.

Mae Aled Huw Roberts, 37, wedi bod yn gweithio fel rheolwr fferm am dros 20 mlynedd ger Wrecsam, yn ogystal a ffermio ei hun ym Mhlas Du, Llanrhaeadr ym Mochnant ger Croesoswallt ers 2012.

Yn ystod yr wythnos mae Aled yn gyfrifol am fferm b?ff a defaid 1000 acer, sy’n gartref i 70 o wartheg Duon Cymreig a 1400 o ddefaid croes Cymreig a Texel a rhai cyfnewid cyn dychwelyd adref i’w fferm 160 acer a 50 acer o dir rhent gyda’r nos a’r penwythnosau.  Yma mae’n cadw 10 o wartheg b?ff Aberdeen Angus a 600 o ddefaid croes Texel gan gynnwys rhai cyfnewid.

Bu Aled yn Is Gadeirydd cangen Sir Drefaldwyn o UAC am dros ddwy flynedd cyn cael ei ethol fel Cadeirydd y Sir ar ddiwedd mis Mai.  Yn 2013, roedd yn rhan o brosiect arweinyddion y dyfodol Academi Amaeth ac mi astudiodd amaethyddiaeth yng Ngholeg Llysfasi.  Yn ei amser hamdden, mae Aled hefyd yn arweinydd CFfI Dyffryn Tanat ac yn ceisio chwarae ambell i gêm ar gyfer ei glwb rygbi lleol sef ‘Cobra’.

Yn siarad am ei benodiad, dywedodd Aled, “Hoffwn ddiolch i’n haelodau am fy ethol i fod Gadeirydd nesaf y sir ac edrychaf ymlaen at gynrychioli Undeb Amaethwyr Cymru.  Mae fy rhagflaenydd Mark Williams wedi gwneud gwaith gwych fel Cadeirydd a gobeithio y byddaf yn medru parhau gyda’i waith da.

“Mae amaethyddiaeth yng Nghymru’n wynebu dyfodol ansicr ac mae llawer o waith i’w wneud er mwyn sicrhau bod ffermwyr Cymru yn cael y fargen orau -  yn nhermau cyfleoedd masnach yn y wlad hon.  Rwy’n teimlo’n angerddol yngl?n ag amaethyddiaeth a sicrhau bod y genhedlaeth nesaf o ffermwyr yn wynebu dyfodol disglair a llwyddiannus.

“Felly, rwy’n mynd i wneud popeth o fewn fy ngallu i helpu Undeb Amaethwyr Cymru gyda’i haddewid i ddatgan safbwyntiau ffermwyr Cymru yn ddiduedd ac yn rhydd o unrhyw benderfyniadau allanol neu ddylanwadau ariannol a diogelu a hyrwyddo buddiannau’r rhai hynny sy’n ennill incwm o amaethyddiaeth yng Nghymru.”