Bydd y sylw’n cael ei roi ar ddiogelwch ar ffermydd a sut y gall ffermwyr amddiffyn eu hunain a'u busnes mewn gweminar, a gynhelir gan Wasanaethau Yswiriant FUW Ltd yn y Sioe Frenhinol Cymru rithwir. Mae'r digwyddiad, sydd yn agored i bawb, yn cael ei gynnal ddydd Mercher 21 Gorffennaf am 10yb trwy Zoom a bydd yn cael ei gynnal ar wefan digwyddiad Sioe Frenhinol Cymru.

Ymhlith y prif siaradwyr ar y diwrnod mae Tony Succamore, Cyfarwyddwr Gwerthu a Gweithrediadau, Gwasanaethau Yswiriant FUW Ltd; Georgina Davis, Rheolwr Datblygu Busnes (Canolbarth Lloegr), British Engineering Services; cynrychiolydd Yr Awdurdod Gweithredol Iechyd a Diogelwch Christopher Maher ac arbenigwr a hyfforddwr diogelwch fferm, Brian Rees. Yn cadeirio'r weminar mae Dirprwy Lywydd UAC ac aelod o fwrdd Gwasanaethau Yswiriant FUW Ltd. Ian Rickman.

Mae ffermwyr o Feirionnydd wedi codi pryderon difrifol y diwydiant gydag Aelod o’r Senedd, Ken Skates, mewn ymweliad fferm ddiweddar â Chadeirydd cangen Sir Feirionnydd o Undeb Amaethwyr Cymru, Edwin Jones a swyddogion yr Undeb.

Roedd y digwyddiad, a gynhaliwyd gan Mr Jones a'i wraig Eirian, yn Nhŷ Mawr, Carrog, Corwen, Sir Ddinbych, yn gyfle i weld y fferm, sy'n ymestyn o lannau’r afon Dyfrdwy i oddeutu 1500 troedfedd uwchben lefel y môr, ac er mwyn i aelodau dynnu sylw a thrafod materion yn ymwneud â newid yn yr hinsawdd, polisïau fferm y dyfodol a'r rheoliadau llygredd dŵr amaethyddol.

Mae'r fferm deuluol nodweddiadol, sy'n ymestyn i 149 hectar, ac yn fryniau ac ucheldir yn bennaf, yn gartref i 730 o ddefaid Mynydd Cymreig a 190 o ddefaid blwydd.

Etholwyd Edwin Jones yn Gadeirydd Cangen UAC Meirionnydd ym mis Mehefin 2021 ac mae'n gyn Brifathro Cynorthwyol yn Ysgol Maes Garmon, Yr Wyddgrug. Mae ei wraig Eirian hefyd yn gyn Bennaeth Cymraeg a Drama yn yr ysgol. Mae Edwin ac Eirian wedi ffermio Tŷ Mawr ers 2002, gydag Eirian wedi cael ei magu ar y fferm. Ymddeolodd y ddau o'u swyddi dysgu yn 2012.

Taith fer o Ddolgellau, Meirionnydd, ychydig oddi ar y briffordd y mae fferm Cae Coch, Rhydymain, cartref y cyflwynydd teledu adnabyddus a'r hyrwyddwr ffermio Alun Edwards. Wrth yrru i fyny trac fferm fer, mae'n amhosibl peidio â sylwi pa mor wyrdd yw hi yma.

Mae’r bryniau cyfagos yn amlwg, gyda choed yn amgylchynu’r caeau bach gwasgaredig, nid oes yr un ohonynt yn fwy na 5 erw. Nid yw'r caeau yma yn sgwâr ac mae yna glytwaith ohonynt. Mae yna ychydig o anifeiliaid wedi'u gwasgaru arnynt - gwartheg Duon Cymreig a'u lloi yn gorffwys, yn cnoi cil; mae ychydig o ddefaid i'w gweld ar gribau'r mynydd.

Mae'n amlwg bod y tir hwn yn derbyn gofal gan rywun. Mae yna gaeau gwair gyda blodau ynddynt, blodau menyn a llygad y dydd. Nid yw'r tir yn cael ei wthio yma ac mae yna ddail tafol, ysgall a dant y llew. Mae gan y caeau wrychoedd a waliau cerrig fel ffiniau, ac maent wedi bod yma ers yr oesoedd canol.

Wrth symud i fyny trwy'r tir, mae'n serth ac yn wynebu'r gogledd, llwyni neu dir ffridd fel y'i gelwir yma ac yna tir heb ei wella sy'n cynnwys eithin. Mae yna rug porffor ar y fflat cribog ac yna byddwch chi'n cyrraedd y mynydd gwyn - lle byddwch chi'n dod o hyd i hesg a'r defaid yn pori yn yr haf.

Lle bynnag rydych chi'n edrych mae'n teimlo fel cyfuniad o dir gwyllt a thir wedi'i reoli.

Mae Undeb Amaethwyr Cymru (UAC) yn edrych ymlaen at wythnos Sioe Frenhinol Cymru rithwir brysur ac yn cynnal amrywiaeth o weminarau yn trafod tai gwledig, newid yn yr hinsawdd, iechyd meddwl a dyfodol cysylltedd digidol i Gymru. 

Wrth siarad cyn y digwyddiad, dywedodd Llywydd UAC, Glyn Roberts: “Fel llawer o rai eraill, roeddem wedi gobeithio gallu bod ar faes y sioe yn bersonol eleni. Mae Sioe Frenhinol Cymru yn parhau i fod yn uchafbwynt ein calendr ffermio, ac er na allwn gwrdd wyneb yn wyneb, rydym yn gyffrous i drafod rhai o'r materion mwyaf allweddol sy'n wynebu ein diwydiant yn rhithwir unwaith eto. Rwy'n gobeithio y bydd llawer ohonoch chi'n gallu ymuno â ni ar gyfer y digwyddiadau hyn." 

Yn ogystal â'r gweminarau, mae'r Undeb hefyd yn lansio teclyn lobïo trwy ei gwefan, a fydd yn caniatáu i aelodau a'r cyhoedd ysgrifennu at eu cynrychiolwyr etholedig i dynnu sylw at eu pryderon dybryd ynglŷn â'r Cytundeb Fasnach Rydd ag Awstralia. 

Mynd i'r afael â'r Argyfwng Tai Gwledig 

Ysgrifennodd UAC at Lywodraeth Cymru ddeuddeg mis yn ôl yn galw am weithredu i atal cynnydd anochel yn y pwysau ar dai gwledig o ganlyniad i'r pandemig coronafirws, ac ers hynny mae'r mater wedi dod yn realiti ac wedi cyrraedd y penawdau cenedlaethol. 

Mae’n rhaid i natur, cadwraeth a chynhyrchu bwyd fynd law yn llaw, yn ôl Carwyn Jones, ffermwr bîff a defaid o Sir Drefaldwyn. Mae'n ffermio yn Nhŷ Mawr, Dolanog yn Nyffryn Efyrnwy tua 14 milltir o'r Trallwng a 6 milltir o lyn Efyrnwy. Mae'r fferm bîff a defaid 160 erw wedi bod yn y teulu ers cenedlaethau lawer, gyda Carwyn yn cymryd rheolaeth lawn o'r daliad oddi wrth ei ewythr yn 2002.

Wrth ddisgrifio’r tir dywed: “Mae’r rhan fwyaf o’r tir yma yn eithaf serth. Nid oes llawer o bridd, tua 2 fodfedd o bridd a 2 filltir o graig. Felly mae'n rhaid i mi reoli hynny'n ofalus. Mae gennym lawer o goetir o amgylch y fferm ac rwyf hefyd yn edrych ar ôl oddeutu 30 erw o'n coetir ein hunain ar y fferm. Mae cymaint o amrywiaeth o rywogaethau adar a bywyd gwyllt o gwmpas ac rwy’n credu’n gryf bod hynny’n bodoli oherwydd sut mae’r tir hwn yn cael ei reoli.”

Yn blygwr gwrych penigamp, mae Carwyn wedi sefydlu dros filltir o wrychoedd wrth ochr y fferm ar bob ochr i'r trac ac wedi plannu dros 600 o blanhigion gwrychoedd newydd yn ddiweddar. “Ar y cyfan, rydw i'n edrych ar ôl tua 4 milltir o wrychoedd ar dir y fferm. Rwyf bob amser wedi bod yn ffan o wrychoedd a choed. I mi, rwy'n gwneud yr hyn rwy'n ei wneud o ran natur a gwaith cadwraeth am y cariad o'i wneud. Rwy'n dwlu ar wrychoedd a'r buddion a ddaw yn eu sgil i'r tir a bywyd gwyllt."

Mae Dylasau Uchaf yn fferm denant yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol ac yn gartref i’r teulu Roberts.  Mae Glyn a’i ferch Beca’n cadw llygad barcud ar y tir a’r da byw yma yng Nghwm Eidda, sy’n cuddio rhwng uwch Conwy a Machno.  Mae’r fferm ddefaid a bîff tua 4 milltir o Fetws y Coed a 3 milltir o Ysbyty Ifan.

Mae llawer wedi newid i fyny yma yn ystod y pum mlynedd diwethaf, meddai Glyn Roberts, sy'n cymryd ei gyfrifoldeb o gynhyrchu bwyd a gofalu am y tir o ddifrif.  Gan weithio gyda Phrifysgol Bangor a Hybu Cig Cymru (HCC), cynhaliwyd archwiliad carbon ar y fferm, yn tynnu sylw at y pethau mae’r busnes yn eu gwneud yn dda a’r pethau sydd angen eu gwella er mwyn lleihau allyriadau carbon.

Gan ddefnyddio canlyniad yr archwiliad carbon, mae'r teulu'n gobeithio bod mewn gwell sefyllfa i dynnu sylw at feysydd o welliannau a gostwng eu hôl troed carbon trwy gynyddu effeithlonrwydd, gostwng cost porthiant a chynyddu cyfradd twf, llai o ddyddiau torri, lleihau baich afiechyd, lleihau'r defnydd o wrtaith trwy wybod anghenion y fferm a hefyd defnyddio llai o danwydd, i gyd yn bethau sy'n cael eu hystyried yn awr.