Mae Undeb Amaethwyr Cymru (FUW) wedi beirniadu penderfyniad Cyfoeth Naturiol Cymru (CNC) i gyfyngu ymhellach ar allu ffermwyr a chadwraethwyr i reoli adar sy'n niweidio cnydau neu dda byw, yn lledaenu afiechyd neu'n achosi niwed i rywogaethau sy'n peri pryder cadwraethol.

Bydd Trwyddedau Cyffredinol newydd ar gyfer rheoli rhai rhywogaethau adar yn dod i rym ar 7 Hydref 2019, gan gyflwyno cyfyngiadau ychwanegol sylweddol i ffermwyr a chadwraethwyr, o’u cymharu â’r drwydded gyfredol - ac maent hyd yn oed yn rhwystredig ar gyfer staff CNC sy’n ceisio amddiffyn rhywogaethau prin ar Safleoedd o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig (SSSIs) yng Nghymru.

Mae Undeb Amaethwyr Cymru yn dathlu Diwrnod Llaeth Ysgol y Byd heddiw.

Yn siarad ar Ddiwrnod Llaeth Ysgol y Byd, dywedodd cadeirydd pwyllgor Llaeth FUW, Dai Miles: “Mae gan laeth a chynhyrchion llaeth ran bwysig i’w chwarae yn ein diet bob dydd gan eu bod yn darparu ffynhonnell bwysig o brotein a chalsiwm ac yn cynnwys fitaminau a mwynau hanfodol, sydd angen ar gyfer diet cytbwys.

“Gyda mwy a mwy o ymchwil i laeth fel diod ail-hydradu, mae yna hefyd bentwr cynyddol o dystiolaeth sy’n awgrymu bod llaeth yr un mor effeithiol â rhai diodydd egni arall.

Mae Undeb Amaethwyr Cymru wedi codi bron £40,000 ar gyfer ei elusennau, Alzheimer’s Society Cymru a’r Farming Community Network, yn dilyn dwy flynedd o godi arian llwyddiannus.

Nid oes modd gwella o glefyd Alzheimer nac unrhyw fath arall o ddementia, nid oes digon o arian ar gyfer ymchwil a dim digon o ymchwilwyr a chlinigwyr yn ymuno â'r frwydr yn erbyn dementia.

Mae Cymdeithas Alzheimer wedi ymrwymo i wario o leiaf £150 miliwn dros y degawd nesaf ar ymchwil dementia i wella gofal i bobl heddiw a dod o hyd i wellhad ar gyfer yfory. Mae hyn yn cynnwys £50 miliwn i ddatblygu Sefydliad Ymchwil Dementia pwrpasol cyntaf y DU.

Mae Farming Community Network (FCN) yn elusen sy'n cefnogi ffermwyr a theuluoedd yn y gymuned ffermio trwy gyfnodau anodd. Rhwydwaith o dros 400 o wirfoddolwyr yw FCN, gyda thua 40 wedi'u lleoli yng Nghymru, llawer ohonynt yn ymwneud â ffermio, neu sydd â chysylltiadau agos ag amaethyddiaeth ac felly mae ganddynt ddealltwriaeth wych o'r materion y mae ffermwyr a theuluoedd ffermio yn eu hwynebu yn rheolaidd.

Mae FCN yn rhedeg llinell gymorth genedlaethol ac e-gymorth gyfrinachol sydd ar agor bob dydd o'r flwyddyn rhwng 7yb-11yh. Mae gwirfoddolwyr yn darparu cefnogaeth gyfrinachol, fugeiliol ac ymarferol am ddim i unrhyw un sydd eisiau cymorth, p'un a yw'r mater yn bersonol neu'n gysylltiedig â busnes.

Wrth gyflwyno £29,628.31 i Gymdeithas Alzheimer Cymru, a £9,876.10 i Farming Community Network, dywedodd Llywydd FUW, Glyn Roberts: “Rwy’n falch o gyflwyno’r ddwy elusen wych hon gyda’r arian y mae ein haelodau a’n staff wedi’i godi dros y 2 flynedd.

Mae ffermwyr Sir Benfro yn edrych ymlaen at gordyn bêls, cap stabal, rigger boots a mwstash, gan fod y Welsh Whisperer yn dod i Faenclochog ar gyfer cyngerdd elusennol arbennig.

Mae'r dyn sy’n prysur wneud enw iddo’i hun fel perfformiwr, cyflwynydd radio a phersonoliaeth deledu boblogaidd yn ymuno â changen Sir Benfro o Undeb Amaethwyr Cymru i godi arian ar gyfer dwy elusen leol anhygoel, sef DPJ Foundation a Farms For City Children yn Nhŷ Ddewi.

Gall y rhai sy'n ymuno â'r noson, sy'n dechrau am 7.30yh, nos Wener 11 Hydref yn Neuadd Gymunedol Maenclochog, edrych ymlaen at y caneuon adnabyddus fel Loris Mansel Davies, Bois y JCB, Bois y Loris, Classifieds y Farmers Guardian a Ni'n Belo Nawr.

Dywedodd Swyddog Gweithredol FUW Sir Benfro, Rebecca Voyle: “Rydym yn gyffrous iawn i gynnal y digwyddiad codi arian arbennig hwn ar gyfer ein helusennau lleol. Mae'n argoeli i fod yn noson hwyliog o gerddoriaeth a heb os ychydig o ddawnsio a gobeithio y gall llawer ohonoch ymuno â ni.”

Pris y tocynnau yw £15 yr un sy’n cynnwys pryd dau gwrs, ac mae’n rhaid eu prynu ymlaen llaw.

I archebu'ch tocyn neu am ragor o wybodaeth, cysylltwch â swyddfa'r sir ar 01437 762 913 neu e-bostiwch This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.

Mae teulu ffermio o Ynys Môn wedi codi pryderon am y sector cig eidion a ffermio da byw gyda’r Aelod Seneddol lleol Albert Owen, gan dynnu sylw bod angen gwneud mwy i amddiffyn ffermydd teuluol yn yr amseroedd ansicr hyn.

Mae Ioan Roberts a'i wraig Helen, yn ffermio yn Nhryfil Isaf, Llannerchymedd, fferm 150 erw sydd wedi bod yn y teulu ers yr 1870au ac sy'n gartref i fuches o 120 o Wartheg Duon Cymru.

Fe roddodd Ioan y gorau i’w swydd fel athro Ysgol Uwchradd 14 mlynedd yn ôl i ganolbwyntio ar y fferm a darganfod nad oedd unrhyw fridiau eraill yn ymdopi â’r hinsawdd leol gystal â Gwartheg Duon Cymreig. 

Ac er nad oes unrhyw gyfyngiadau ar ei frwdfrydedd dros y diwydiant, mae'n poeni am ddyfodol nid yn unig ei fusnes ei hun, ond dyfodol y sector cig coch.

Dywedodd: “Fe wnaethon ni roi cynnig ar fridiau eraill o wartheg yma ar y fferm ond y Gwartheg Duon sy’n gweithio orau i ni. Nhw yw brid brodorol Cymru ac yn darparu cig o ansawdd uchel - na allaf ond ei ddisgrifio fel y gorau.

“Yn anffodus nid yw pris cig eidion cystal ag y dylai fod ac rwy’n teimlo bod angen gwneud mwy i hyrwyddo’r cynnyrch rhyfeddol hwn fel cynnyrch premiwm. Yn fy meddwl i mae'n sicr yn haeddu lle gyda chig oen Cymreig PGI.

“Yn y cyfnodau ansicr hyn, rhaid i ni wneud yn well i hyrwyddo ein bwyd gwych o Gymru i ddefnyddwyr yma, ond mae angen i Lywodraeth y DU hefyd sicrhau bod gennym ni farchnad allforio ymhen ychydig wythnosau yn unig. Fel arall, beth yw'r pwynt parhau?

“Heb fod yn negyddol, mae’r sector yn wynebu rhai heriau go iawn, ac ni allwn eu goresgyn i gyd ar ben ein hunain. Fel ffermwyr rydym yn barod i wneud popeth sydd ei angen i redeg ein busnes yn effeithlon, i gynhyrchu bwyd sydd o'r safon uchaf. Ac os ydym am barhau i weld bridiau brodorol fel ein Gwartheg Duon ar y tir a mwynhau bwyd mor ogoneddus - mae angen gwneud mwy.”

Manteisiodd swyddogion yr undeb ar y cyfle hefyd i atgyfnerthu pryderon y diwydiant ynghylch Brexit heb gytundeb.

Mae’r cyhoeddiad y bydd ffermwyr yr Alban yn elwa o £160 miliwn fel taliad atodol gan Lywodraeth y DU, yn ogystal â hwb o £51.4m mewn cyllid cydgyfeirio, yn rhan o gêm wleidyddol meddai Undeb Amaethwyr Cymru.

Wrth ymateb dywedodd Llywydd FUW, Glyn Roberts: “Nid oes unrhyw amheuaeth bod rhaid cynnal cefnogaeth uniongyrchol, sy’n sail i gynhyrchu bwyd diogel o’r safon uchaf, er mwyn osgoi achosi niwed anadferadwy i Gymru ac wrth gwrs y DU gyfan.