Cynlluniau Rheoli Maethynnau
(Rheoliadau 6 a 7)
Bydd angen i ffermwyr gyfrifo’r meintiau gofynnol o nitrogen ar gyfer pob cnwd, gan gynnwys glaswelltir. Gan ddefnyddio gweithlyfr, rhaid llunio cynllun ar gyfer taenu gwrtaith nitrogen bob blwyddyn. Rhaid i’r Cynllun Rheoli Maethynnau hwn ddarparu’r wybodaeth ganlynol:
- cyfeirnod cae
- arwynebedd y cae
- math o gnwd a dyddiau hau
- math o bridd
- cnwd blaenorol
- y cyflenwad nitrogen yn y pridd a’r dull a ddefnyddiwyd i gyfrifo’r ffigur hwn
- y mis y rhagwelir y caiff y cnwd ei blannu
- y cynnyrch disgwyliedig (os yw’n dir âr)
- y maint optimwm o nitrogen sydd ei angen ar y cnwd gan ystyried y cyflenwad nitrogen yn y pridd (CNP)
- arwynebedd lle bydd y tail organig yn cael ei daenu
- faint o dail organig sydd i’w daenu
- dyddiad arfaethedig ar gyfer taenu (mis)
- math o dail organig
- cyfanswm cynnwys Nitrogen yn y tail organig a faint sydd ar gael i’r cnwd (Rheoliad 9)
- faint o wrtaith a weithgynhyrchwyd sydd ei angen
- cyfanswm y nitrogen a daenir ar ddaliad
Mapiau risg
(Rheoliad 11)
- rhaid i fapiau risg ddangos pob cae, ynghyd â’i arwynebedd mewn hectarau; a’r holl ddyfroedd wyneb
- unrhyw dyllau turio, ffynhonnau neu bydewau sydd ar y daliad neu sydd o fewn 50 metr i ffin y daliad
- ardaloedd â phridd tywodlyd neu bridd tenau
- tir sydd ar oleddf o fwy na 12°
- tir sydd o fewn 10 metr o ddyfroedd wyneb; draeniau tir (6m os yn defnyddio cyfarpar manwl)
- tir sydd o fewn 50 metr o dwll turio, ffynnon neu bydew
- safleoedd sy’n addas ar gyfer tomenni dros dro mewn caeau
- tir y mae’r risg o oferu drosto yn isel
Terfynau tail da byw
(Rheoliadau 4,5 a 10)
Bydd gofyn i ffermwyr osod terfyn ar faint y tail da byw maent yn ei daenu ar ardaloedd o’r fferm a ddynodwyd fel ardaloedd taenadwy, hyd at y terfynau canlynol:
- Ni ddylai’r cyfanswm Nitrogen o dail (anifeiliaid neu daenu) ar y dalied fod yn uwch na 170kg/ha. Gohiriwyd tan Ebrill 2023.
- Ni chaiff unrhyw ardal fod â mwy na 250kg Nitrogen/ha o dail organig.
Ni ddylai’r cyfanswm Nitrogen o wrteithiau sydd wedi’u gweithgynhyrchu, a’r hyn sydd ar gael o dail organig fod yn uwch na’r terfyn a osodwyd ar gyfer cnydau unigol. Ceir rhestr o enghreifftiau o rai cnydau mwy cyffredin isod. Mae rhai lwfansau gwrtaith ychwanegol ar gael ar gyfer rhai cnydau a dyfir dan amodau arbennig e.e. caniateir 40kg ychwanegol o Nitrogen yr hectar ar gyfer glaswellt a dorrir o leiaf deirgwaith y flwyddyn.
India-corn porthiant 150 kg N/ha
Glaswellt 300 kg N/ha
Tatws 270 kg N/ha
Gwenith a heuir yn yr Hydref
neu’n gynnar yn y gaeaf 220 kg N/ha
Mesurau pellach
- Rhaid taenu slyri gan ddefnyddio cyfarpar gwasgaru gyda thaflwybr sy’n is na 4 metr o’r ddaear (Rheoliad 15)
- Ni ddylid lleoli safleoedd tomenni dros dro ar dir dyfrlawn, o fewn 50 metr o dwll turio, ffynnon neu bydew neu o fewn 10 metr o ddŵr wyneb. Ni chaiff fod yn yr un lleoliad am fwy na 12 mis na chael ei lleoli yn yr un man ag un gynharach a ddefnyddiwyd o fewn dwy flynedd. Ceir rheolau pellach ar ddefnyddio uwchbridd a lleoli tomenni yn unol â’r mapiau risg (Rheoliad 27)
- Cofnodi maint daliad (Rheoliad 33)
- Rhaid cadw cofnod o faint o dail a gynhyrchwyd gan y nifer o stoc yn ystod y cyfnod storio. Rhaid cofnodi anifeiliaid sy’n dod i’r daliad am y tro cyntaf o fewn un mis, a rhaid cofnodi newidiadau i’r capasiti storio o fewn un wythnos (Rheoliad 34)
- Cyn 30 Ebrill, rhaid cwblhau cofnod o nifer yr anifeiliaid a gadwyd dan do yn ystod y cyfnod storio blaenorol (Rheoliad 35)
- Cofnodi maint y nitrogen sydd ar gael yn y tail a gynhyrchwyd gan anifeiliaid (Rheoliad 9); nifer a chategori’r anifeiliaid ar y daliad a nifer y diwrnodau a dreuliwyd gan bob anifail ar y daliad cyn 30 Ebrill bob blwyddyn (Rheoliad 36)
- Cofnodi arwynebedd, maint, dyddiadau, dulliau taenu, cyfanswm cynnwys N, argaeledd cnwd tail organig o fewn un wythnos o daenu (Rheoliad 40)
- Cofnodi dyddiadau taenu gwrtaith sydd wedi’i weithgynhyrchu a meintiau’r N a daenwyd o fewn un wythnos o daenu, oni bai bod 80% o’r fferm yn laswelltir, a bod yr N o dail organig yn is na 100kg/ha a’r cyfanswm N o wrtaith sydd wedi’i weithgynhrychu yn is na 90kg/ha (Rheoliad 40)
- Wrth ddod â, neu anfon tail da byw o’r daliad, rhaid cofnodi math, maint, dyddiad, cynnwys N ac enw a chyfeiriad y prynwr/derbynnydd (Rheoliad 37)
- Rhaid i’r sawl sydd wedi taenu gwrtaith N gofnodi maint y cnwd âr o fewn un wythnos o’i gynaeafu. Cyn 30 Ebrill, rhaid i’r ffermwr gofnodi sut cafodd y glaswelltir ei reoli yn y flwyddyn flaenorol (Rheoliad 41)
Adnoddau defnyddiol
Er mwyn helpu ffermwyr i ddeall a chydymffurfio â’r rheoliadau newydd, mae Llywodraeth Cymru wedi cyhoeddi nifer o ddogfennau canllaw ar ei gwefan
- Canllawiau ar gyfer ffermwyr a thirfeddianwyr
- Cwestiynau cyffredin
- Gweithlyfr fferm
- Crynodeb o’r mesurau ac amserlen
- Tenantir – cwestiynau cyffredin
Mae SMR 1 – Diogelu Dŵr – Taflen Ffeithiau a Safonau Dilysadwy hefyd wedi’u diweddaru.
Mae UAC am atgoffa aelodau bod 10% o ostyngiad ar gael oddi ar ffioedd ymgynghori Kebek – Gwasanaethau Amgylcheddol Gwledig, sydd ar gael ar
Bydd UAC yn parhau i roi gwybod i aelodau am unrhyw ddatblygiadau o ran newidiadau neu ganllawiau pellach mewn perthynas â’r rheoliadau hyn. Byddwn hefyd yn ymateb i’r ymgynghoriad ar y terfyn nitrogen fferm gyfan ac anogwn yr holl aelodau i wneud yr un peth.