gan Angharad Evans, Swyddog Cyfathrebu’r Iaith Gymraeg

Wrth dyfu lan yn yr wythdegau (wedai ddim yn union pa flynyddoedd, neu byddai’n datgelu gormod o gyfrinachau am fy oedran!), nid oedd llawer o sôn am fynd ar wyliau dramor. Yr uchafbwynt bob gwyliau i mi oedd cael mynd am drip i’r mart lleol, boed hynny yn Aberystwyth neu yn Nhregaron. Roeddwn wrth fy modd yn cerdded lan a lawr pob ali yn edmygu’r stoc, ond gallai hynny gymryd peth amser wrth gwrs, pan fyddai angen stopio’n aml i siarad â hwn a’r llall.  

Mae diwrnod mart yn parhau i fod yn ddiwrnod pwysig hyd heddiw, ac wedi cyfnod hir o fod yng nghau, dychwelodd y bwrlwm nôl i galon mart Caerfyrddin ar ddechrau’r mis. Roedd tipyn o edrych ymlaen at weld y lle’n ail agor, gan mae dyna’r mart lleol i nifer o’n haelodau’n Sir Gaerfyrddin a chyfagos ac yn cynnig cyfleusterau gwych a chyfleus i werthwyr a phrynwyr.

gan Glyn Roberts, Llywydd UAC

Dros yr wythnosau, y misoedd a’r blynyddoedd nesaf bydd Bil Amaethyddiaeth Cymru yn dominyddu ein meddyliau fel diwydiant yn gynyddol, ac mae’n hollbwysig ein bod yn dylanwadu ar gynnwys y fersiwn derfynol gan y bydd yn pennu sut mae ein diwydiant a’n cymunedau gwledig yn edrych ac yn ffynnu am y degawdau i ddod.

Ymhen deng mlynedd, ni fydd ffermwyr Cymru yn diolch inni os ydym yn caniatáu i ddeddfwriaeth sy’n atal ffermio gael ei phasio, a rhaid inni felly barhau â’n hymdrechion i wneud gwleidyddion yn ymwybodol o ganlyniadau’r Bil a dylanwadu ar ei gynnwys.

Fel y mae pethau ar hyn o bryd, mae perygl gwirioneddol y bydd y Bil yn ymwneud mwy â materion amgylcheddol nag y bydd yn ymwneud â chynhyrchu bwyd.

Yr ydym i gyd yn deall y ddadl y dylid gwario arian cyhoeddus er lles y cyhoedd. Ond mae angen sicrhau bod y gwleidyddion yn ymwybodol nad yw mor syml â'r llywodraeth yn cynnig taliadau wedi'u bwriadu'n gyfan gwbl i wella ansawdd ein hamgylchedd.

Mae’r Ganolfan Dysgu Cymraeg Genedlaethol a Menter a Busnes wedi lawnsio cwrs Dysgu Cymraeg ar-lein newydd bellach ar gael ar gyfer y sector amaeth.

Mae’r cwrs blasu 10 awr, sy’n rhan o gynllun Cymraeg Gwaith y Ganolfan, wedi ei deilwra ar gyfer y sector, gyda’r bwriad o roi rhyddid i’r dysgwyr ei ddilyn yn eu hamser eu hunain ac ar eu cyflymder eu hunain.

Mae’r bartneriaeth newydd rhwng y Ganolfan Dysgu Cymraeg a Menter a Busnes yn deillio o un o argymhellion adroddiad ‘Iaith y Pridd’, gyhoeddwyd yn 2020 gan Cyswllt Ffermio. Roedd yr adroddiad yn ystyried sut y gall y gymuned amaeth Gymraeg ei hiaith gyfrannu at y nod o filiwn o siaradwyr Cymraeg erbyn 2050.

Yn dilyn gwaith ymchwil ar gyfer yr adroddiad, daeth i’r amlwg fod ’na awydd i ddysgu Cymraeg ymysg ffermwyr di-Gymraeg, a gweithwyr yn y sector gyflenwi a gwasanaethau amaethyddol a fyddai’n gweld defnydd ymarferol a gwerth masnachol i allu siarad Cymraeg.

gan Angharad Evans, Swyddog Cyfathrebu’r Iaith Gymraeg

Mae wastad yn bleser cael ymfalchïo yn llwyddiannau ein pobl ifanc, ac mae gan Cornel Clecs stori arbennig iawn ar eich cyfer mis yma, un sydd hefyd a chysylltiad arbennig iawn gyda UAC, mi esboniai mwy i chi am hyn yn y man.  

Dewch i ni ddod i nabod un o sêr disgleiriaf ddiweddaraf y cae rygbi. Ond nid y cae rygbi yn unig sy’n mynd a bryd merch o fferm fynyddig yn Eryri, ac mae’r hanes yn cychwyn ar fuarth y fferm.

Ar ôl profi llwyddiant rhyngwladol mewn treialon cŵn defaid, mae Gwenllian Pyrs ymhlith y merched cyntaf i gael eu dewis i chwarae rygbi’n broffesiynol llawn-amser dros Gymru.

Mae Gwenllian yn un o 12 sydd wedi derbyn cytundeb llawn amser gan Undeb Rygbi Cymru yn ddiweddar. Mae’n gryn newid byd i’r ferch o Padog ger Ysbyty Ifan ym mhen uchaf Dyffryn Conwy sydd bellach wedi symud i Gaerdydd er mwyn gallu hyfforddi’n ddyddiol gyda charfan Cymru.

Yn un o ddeg o blant cafodd Gwenllian ei magu ar fferm Tŷ Mawr Eidda, mae rygbi yn y gwaed ac mae pob un o’i phump o frodyr a’i phedair chwaer wedi chwarae i Glwb Rygbi Nant Conwy, neu’n dal i wneud hynny. Mae dwy o’i chwiorydd sef Elin a Non wedi chwarae i dîm ‘Gogledd Cymru’ ac Alaw, Ifan, Maredudd a Rhodri wedi chwarae i ‘Eryri’. Maent yn dilyn ôl troed eu tad Eryl, sy’n un o sylfaenwyr a chyn capten Clwb Rygbi Nant Conwy. 

“Mae ‘Nant Conwy’ yn llawer mwy na chlwb rygbi,” meddai Eryl. “Mae’n glwb cymdeithasol pwysig, gyda’r Gymraeg yn gyfrwng naturiol i weithgareddau a hyfforddiant ac yn fodd i ieuenctid yr ardal gael bywyd cymdeithasol hollol naturiol drwy gyfrwng y Gymraeg. Mae canran uchel iawn - oddeutu 80% o’r aelodau yn dod o gefndir amaeth ac mae’n gyfrwng pwysig i’r wlad a’r dref ddod at ei gilydd.