Yma i’n haelodau beth bynnag a ddaw yn 2024

Mae 2024 yn argoeli i fod yn flwyddyn hynod bwysig, nid yn unig i amaethyddiaeth yng Nghymru, wrth inni ddelio ag ymgynghoriad olaf y Cynllun Ffermio Cynaliadwy, ond ar draws y byd gwleidyddol, gydag Etholiad Cyffredinol ar y gorwel.  Byddwn hefyd yn cael Prif Weinidog newydd, gyda’r Blaid Lafur yma yng Nghymru ar fin cynnal etholiad i ddewis arweinydd newydd, yn dilyn penderfyniad Mark Drakeford i gyhoeddi ei ymddeoliad.

Tynnu sylw at faterion cyfoes gydag aelodau a gwleidyddion yn ein sioeau sirol

gan Ian Rickman, Llywydd UAC

Erbyn i'r golofn hon fynd i brint a'r papur wedi glanio gyda chi, bydd y mwyafrif o’n sioeau sirol wedi dod i ben. Ac am dymor i’r sioeau! Roedd yn bleser ymuno â staff y siroedd a swyddogion lleol yr Undeb mewn cynifer o sioeau ag y gallwn i fod yn bresennol ynddynt – gan gyfarfod ag aelodau a gwleidyddion i drafod y materion hynny sy’n effeithio ar ein ffermydd teuluol heddiw, yfory ac o bosibl am genedlaethau i ddod.

Dathlu’r tractor fel darn o gelf ar gyfer y cenedlaethau i ddod

gan Angharad Evans, Swyddog Cyfathrebu’r Iaith Gymraeg

Rwy’n mynd a chi ar drywydd hollol wahanol mis yma yng Nghornel Clecs! I fyd sy’n hollol ddieithr i fi i fod yn onest! I un sydd ddim yn artistig o gwbl, mae’r byd Celf ac Arlunio wastad wedi fy rhyfeddu a meddwl yn aml, o le daw ysbrydoliaeth arlunydd i fynd ati i greu darn o gelf.  

Raglen Geneteg Defaid Cymru newydd sbon

Raglen Geneteg Defaid Cymru newydd sbon

Mae Cyswllt Ffermio yn falch o gyhoeddi cynlluniau i gefnogi cofnodi perfformiad mewn diadelloedd defaid Cymreig drwy Raglen Geneteg Defaid Cymru newydd.

Drwy gydweithio'n agos ag arbenigwyr genetig blaenllaw, Innovis ac AHDB Signet bydd y rhaglen yn canolbwyntio ar wella effeithlonrwydd diadelloedd defaid Cymru drwy gynyddu nifer y ffermwyr defaid sy'n cymryd rhan yng ngwelliannau genetig eu diadelloedd.

Mae Cyswllt Ffermio nawr yn chwilio am ddiadelloedd newydd i ymuno gyda’r rhaglen, yn benodol bridiau o ddefaid mynydd ac ucheldir, yn ogystal â diadelloedd pedigri o ddefaid Wyneblas Caerlyr, Lleyn, Romney ac Charmoise yr ucheldir.

Dywed Gwawr Williams, Pennaeth Geneteg Defaid gyda Menter a Busnes, sy'n darparu Cyswllt Ffermio ar ran Llywodraeth Cymru, fod y rhaglen yn cynnig cyfle gwych i ddiadelloedd sydd â phrofiad o gofnodi perfformiad barhau â'u taith wella genetig, yn ogystal â chyfle i ddiadelloedd newydd ddechrau eu teithiau eu hunain.

“Mae hwn yn gyfle gwych i fusnesau sydd eisoes yn cofnodi perfformiad, neu'n gobeithio dechrau cofnodi, fanteisio ar gymorth Cyswllt Ffermio ym mhob agwedd ar y broses er mwyn cynyddu cynaliadwyedd eu busnes ar gyfer y dyfodol.”

“Gall defnyddio Gwerthoedd Bridio Tybiedig (EBVs) fel offeryn i wella nodweddion penodol gael effaith enfawr ar gynhyrchiant y ddiadell. Mae defnyddio'r data a gasglwyd i'w lawn botensial yn caniatáu i ffermwyr wneud penderfyniadau cyfiawn ynghylch ble y gallant wella o fewn eu diadelloedd - gan arwain at fwy o enillion ariannol i'w busnesau”.

Bydd diadelloedd sy'n cymryd rhan yn elwa o gefnogaeth amrywiol drwy gydol y rhaglen ddwy flynedd, gan gynnwys  cymorth ariannol i gynorthwyo casglu data, cyngor ac arweiniad ar osod targedau cyraeddadwy ar gyfer gwella diadelloedd, cyfleoedd i wella gwybodaeth a dealltwriaeth o fewn y pwnc, yn ogystal â chyfle i fod yn rhan o brosiectau ymchwil arloesol.

“Bydd gan bob diadell a ddewisir ddangosyddion perfformiad allweddol a chanlyniadau wedi'u diffinio'n glir o'r cychwyn cyntaf fel bod nodau a mecanweithiau clir i fonitro perfformiad y ddiadell, a gwneud addasiadau angenrheidiol drwyddi draw,” meddai Mrs Williams.

Yn ogystal â chasglu data i wella perfformiad cyffredinol y ddiadell, bydd cyfranogwyr hefyd yn cael cyfle i gymryd rhan mewn prosiectau ymchwil arloesol, gyda'r nod o ddatblygu nodweddion bridio penodol ar gyfer allyriadau methan is ac ymwrthedd llyngyr mewn defaid.

Elfen hanfodol yn llwyddiant rhaglen trosglwyddo gwybodaeth Cyswllt Ffermio yw ei rôl o rannu arfer gorau a rhaeadru gwybodaeth i'r diwydiant ehangach. Trwy raglen o ddigwyddiadau uchel eu proffil ac offer hyrwyddo, gall Cyswllt Ffermio rannu canfyddiadau a chanlyniadau'r gwaith hwn, gan dynnu sylw at ffrydiau gwaith a thechnolegau arloesol newydd ym maes geneteg defaid.

I gael rhagor o wybodaeth am gymhwysedd ac i ymgeisio, ewch i wefan Cyswllt Ffermio. Mae’r ffenestr ymgeisio yn agor ar ddydd Llun, 8fed o Fai, ac mae’r dyddiad cau ar gyfer cyflwyno mynegiant o ddiddordeb yn cau am 12yp Dydd Gwener, 9fed o Fehefin.

Caleb yn creu hanes!

gan Angharad Evans, Swyddog Cyfathrebu’r Iaith Gymraeg

Mae yna newidiadau mawr ar droed a fydd yn newid amaethyddiaeth dros y blynyddoedd nesaf. Mae’n hollbwysig felly bod gan ffermwyr Cymru lais cryf a chyson i sicrhau bod yna ddyfodol ffyniannus a chynaliadwy i’r diwydiant yn sgil y newidiadau. 

Fel sefydliad democrataidd, mae UAC yn lobïo barn aelodau ar lefel sirol ac yng Nghaerdydd a San Steffan. I gyflawni hyn mae gennym deg pwyllgor sefydlog, ac mae pob un ohonynt yn delio â sector neu agwedd wahanol o amaethyddiaeth. 

Crëwyd hanes mewn un o’r pwyllgorau hynny yn ddiweddar, sef Pwyllgor Llais yr Ifanc dros Ffermio, lle cafodd bachgen 15 oed ei ethol fel Is Gadeirydd y pwyllgor. Caleb Vater, ger Y Fenni yw Is Gadeirydd pwyllgor ieuengaf erioed yn hanes yr Undeb. 

Ar ôl yr etholiad hanesyddol, cafodd Cornel Clecs y cyfle i ddod i nabod Caleb yn well, a dyma fe i gyflwyno’i hunan i ni: “Fy enw i yw Caleb Vater, rwy’n 15 oed, ac yn ddiweddar cefais fy ethol yn Is-gadeirydd Pwyllgor Llais yr Ifanc dros Ffermio UAC. Ar hyn o bryd, rwy’n astudio ar gyfer TGAU yng Ngholeg yr Iesu Aberhonddu, lle byddaf yn sefyll fy arholiadau’r haf hwn. Un o’r pynciau TGAU rwy’n astudio yw Busnes, ac wrth fyw ar y fferm deuluol rydw i wedi bod yn ffodus i gael profiad busnes uniongyrchol drwy helpu fy Nhad-cu gyda’r gwaith papur.

“Rwy’n byw gyda fy nheulu ar fferm bîff a defaid ger y Fenni yn Sir Fynwy. Mae’r teulu wedi bod yn gysylltiedig â’r Undeb ers blynyddoedd maith, ac o oedran ifanc rwyf wedi cael fy magu i wybod pa mor bwysig yw hi i ffermwyr gael llais drwy UAC, a gyda’n gilydd gallwn gael llais cryf a chadarnhaol i UAC. 

“Ar ein fferm deuluol mae gennym wartheg Henffordd pedigri, gwartheg masnachol ynghyd â defaid cofrestredig a masnachol. Mae gen i ddiadell fechan o ddefaid Mynydd Du Cymreig, a dros y blynyddoedd rwyf wedi eu dangos mewn sioeau lleol ac yn y Sioe Frenhinol.

“Rwy’n aelod brwd o’r CFfI, lle rwyf wedi cynrychioli fy Nghlwb a’m Sir mewn amrywiaeth eang o gystadlaethau gan gynnwys barnu stoc a siarad cyhoeddus. Yn 14 oed cefais fy newis i fynd i gystadleuaeth Barnu Stoc Brenhinol Smithfield Ffederasiwn Cenedlaethol Clybiau Ffermwyr Ifanc a gyda’r aelod arall o’r tîm, enillon ni’r Tlws ar gyfer y gystadleuaeth beirniadu Cig Oen Byw a Carcas, ac yn unigol, mi ddes i’n drydydd yn nosbarth dan 21 y gystadleuaeth. Roedd yn gamp arbennig iawn gan mai’r tro diwethaf i dîm o’n sir ennill y Tlws oedd bron i ddeugain mlynedd yn ôl.

“Ar ôl fy arholiadau TGAU rwy’n edrych ymlaen at dreulio amser ar y fferm deuluol yn ystod yr haf ynghyd â chystadlu yn Sioe Frenhinol Cymru. Ym mis Medi rwy’n edrych ymlaen at fynd yn ôl i’r ysgol i astudio Lefel A Mathemateg, Cemeg, Ffiseg a Bioleg. Hoffwn fynd ymlaen i astudio peirianneg bio-fecanyddol.

“Rwy’n mwynhau teithio a hoffwn gymryd rhan mewn taith astudio i Awstralia a Seland Newydd yn y dyfodol i weld sut mae eu harferion ffermio yn cymharu ag yn cyferbynnu â’n systemau ni a hefyd sut maen nhw’n ymdopi â’r tywydd cynhesach,” esboniodd Caleb.

Mae’n gwbl glir faint o angerdd a brwdfrydedd sydd gan Caleb, nid yn unig dros UAC, ond dros y diwydiant amaethyddol hefyd. Mae’r egni, a’r syniadau newydd yn mynd i sicrhau bod pwyllgor, sydd mor hanfodol a phwysig i ddyfodol yr Undeb yn amhrisiadwy, a gydag arweinyddiaeth Gemma Haines, y Cadeirydd newydd a Caleb, mae’r dyfodol yn edrych yn gyffrous.  

Mae’n bwysig bod y genhedlaeth nesaf o ffermwyr ac arweinwyr yn cael y cyfle i roi ei stamp nhw ar bethau a bod yn rhan o drafodaethau a phenderfyniadau a fydd yn effeithio’i dyfodol nhw. 

Dymunwn yn dda i Caleb yn rhinwedd ei swydd newydd a hefyd yn ei astudiaethau a’i arholiadau dros yr haf.