Mae Undeb Amaethwyr Cymru wedi disgrifio’r oedi parhaus gyda’r gwiriadau ar fwyd sy’n croesi’r ffin ar ôl Brexit fel un sy’n peri dryswch. Mae penderfyniad ymddangosiadol Llywodraeth y DU i ddal ati i ganiatáu i fewnforion o’r UE i osgoi gwiriadau yn ergyd i nifer o gynhyrchwyr y DU, ac yn mynd yn groes i’r graen yn nhermau gallu’r DU i negodi gwelliannau a fyddai’n helpu allforwyr y DU.
Er bod gwiriadau trylwyr wedi bod yn eu lle ar gyfer allforion bwyd o’r DU i’r UE ers 1af Ionawr 2021, y bwriad oedd cyflwyno gwiriadau tebyg ar fewnforion bwyd o’r UE o 1af Ebrill 2021, yn dilyn cyfnod pontio i ganiatáu i fewnforwyr addasu i ymadawiad y DU o Farchnad Sengl yr UE.
Adroddwyd bod yna bryder y bydd y gwiriadau ychwanegol ar nwyddau a fewnforir yn gwthio prisiau a chwyddiant tanwydd i fyny.
Er ei bod hi’n ddealladwy y gallai gwiriadau o’r fath wthio prisiau i fyny, ni fydd hynny’n fawr o gysur i gynhyrchwyr sy’n gorfod cydymffurfio â llu o reoliadau a gwiriadau er mwyn allforio eu nwyddau.
Mae ffiniau’r DU yn parhau i weithredu fel falfiau sy’n gwneud hi’n hynod o anodd a chostus i allforio i’r UE, oherwydd yr holl waith papur a gwiriadau ar ffiniau’r UE, ond mae’n hynod o hawdd i rai yn yr UE i fewnforio i’r DU, am fod Llywodraeth y DU wedi hepgor yr angen am wiriadau tebyg ar hyd ffiniau’r DU.
Mae hyn wedi creu sefyllfa anghyfartal sy’n ffafrio busnesau’r UE yn fawr, a ‘nawr mae Llywodraeth y DU wedi ymestyn y fantais hon ymhellach.
Mae ffermwyr a nifer o broseswyr yn hynod o ddig bod Llywodraeth y DU wedi methu â pharatoi’n iawn ar gyfer ei pholisi Brexit caled ei hun, a’i bod bellach yn ymestyn dyddiadau cau i wneud iawn am ei methiannau mewn ffordd sy’n rhoi nifer o fusnesau Cymru dan anfantais, ac yn ffafrio nifer o fusnesau’r UE.
Ni ddylai’r DU fod mewn sefyllfa lle mae’n hercio o un estyniad i’r llall yn sgil diffyg cynllunio a rhagwelediad ar ran Llywodraeth y DU, gyda busnesau’r DU yn dioddef cystadleuaeth annheg o ganlyniad.