[caption id="attachment_5802" align="aligncenter" width="1024"] Llywydd UAC Glyn Roberts, enillydd gwobr gwasanaeth neilltuol i ddiwydiant llaeth Cymreig Laurence Harris o Daioni a Rheolwr Amaethyddol Rhanbarthol HSBC.[/caption]

Y ffermwr llaeth organig adnabyddus o Ogledd Sir Benfro a sylfaenydd y cwmni rhyngwladol Daioni Laurence Harris dderbyniodd gwobr gwasanaeth neilltuol i ddiwydiant llaeth Cymreig Undeb Amaethwyr Cymru/HSBC yn ystod digwyddiad cyn y Sioe Laeth yng Nghaerfyrddin yn ddiweddar.

Mae Laurence wedi bod yn ffermwr llaeth ers dros 40 o flynyddoedd, ac ef sy’n gyfrifol am lwyddiant ysgubol Daioni.

Dechreuodd y brand ar fferm 140 erw yn Sir Benfro.  Ers cymryd awenau Fferm Ffosyficer, calon y busnes Daioni, oddi wrth ei dad ym 1970, mae Laurence wedi ehangu’r fferm deuluol i dros 3,000 o erwau.

“Roeddwn yn poeni’n arw dros y blynyddoedd yngl?n â’n dulliau o ffermio a sut byddai modd gwella’r busnes - felly newidiwyd y fferm i gynhyrchu’n organig ym 1999,” dywedodd Mr Harris.

Ers hynny, mae Laurence a’i dîm wedi ychwanegu gwerth at eu cynnyrch llaeth a arweiniodd at y brand Daioni ac amrywiaeth o gynnyrch sy’n cael eu gwerthu’n rhyngwladol.

“Pan ddechreuodd y busnes, un tancer a dwy lori oedd gyda ni ac roeddwn yn anfon ein llaeth i Ogledd Cymru i gael ei brosesu a’i becynnu.  Yn 2003, lansiwyd Daioni, y dewis cyntaf o laeth blas organig ym Mhrydain,” ychwanegodd Mr Harris.

Ar y dechrau, roedd ysgolion yn awyddus i roi ein cynnyrch mewn peiriannau gwerthu fel dewis arall i ddiodydd byrlymog a siwgrog ac ers hynny mae’r busnes wedi mynd o nerth i nerth.

Heddiw mae’r dewis o gynnyrch yn cynnwys llaeth a hufen ffres organig, llaeth hir oes, yn ogystal â llaeth blas a “Daionic” sef diod chwaraeon llawn protein hir oes organig.

“Mae Laurence Harris yn esiampl wych o pam fod ffermwyr llaeth yn asgwrn cefn i fywyd gwledig ac rwy’n ei longyfarch yn gynnes iawn ar ennill y wobr yma heddiw” dywedodd llywydd UAC Glyn Roberts.

“Mae wedi cyflawni llawer iawn ar ran cynnyrch llaeth Cymreig a ffermio dros y blynyddoedd - hyd yn oed, pan gollodd Laurence a’i deulu y fuches odro’n gyfan gwbl oherwydd TB yn 2009.  Gwnaethpwyd y penderfyniad i fynd i'r afael a’r broblem a defnyddio’i profiad nhw i ddweud wrth y cyhoedd am yr effaith mae’r clefyd yn ei gael ar y diwydiant amaethyddol a bod rhaid i’r Llywodraeth daclo ymlediad y clefyd ymhlith gwartheg a bywyd gwyllt,”

Yn 2008, cafodd llaeth blas Daioni ei allforio dramor am y tro cyntaf ac mae bellach ar gael ym mhrif archfarchnadoedd y DU yn ogystal â siopau bach.

Hefyd yn 2012, Daioni oedd y cwmni llaeth Prydeinig cyntaf i ennill Tystysgrif Organig yn Tsieina ac yn 2014 agorwyd swyddfa yn Hong Kong i ganolbwyntio ar werthiant Pasiffig Asia.  Bellach mae allforion yn gyfrifol am 15% o drosiant y busnes.

Y teulu Harris sy’n berchen y busnes teuluol yn gyfan gwbl bellach ac yn cyflogi oddeutu ugain o bobl leol ac mae’n parhau i fynd o nerth i nerth.

“Rydym yn falch o ansawdd ein llaeth organig, a’r gwartheg rydym yn eu magu ar borfeydd bras gorllewin Cymru.  Drwy’r cyfuniad o wartheg hapus, pridd ffrwythlon a phorfa bras, rydym wedi darganfod y fformiwla ar gyfer ein llaeth blasus o’r ansawdd gorau,” dywedodd Mr Harris.

Dywedodd uwch swyddog polisi UAC Dr Hazel Wright a oedd hefyd yn feirniad ar banel dewis y wobr: “O gofio’r wahanol sialensiau sy’n wynebu’r diwydiant llaeth Cymreig ar hyn o bryd, roedd hi’n bleser gwobrwyo gwaith called, cryfder a dyfeisgarwch teulu Harris.”

[caption id="attachment_5795" align="aligncenter" width="1024"] Dafydd P Jones, Swyddog Yswiriant Llanrwst yn sylwebu ar yr arddangosfa cneifio yng Ngweldd Conwy Feast.[/caption]

Nid fferm gyffredin mo hon tu fewn i gastell, o fewn waliau treftadaeth y byd yng Ngwledd Conwy Feast.

Mae cangen Caernarfon Undeb Amaethwyr Cymru wedi trefnu casgliad o anifeiliaid fferm yn un o wyliau mwyaf Cymru.

Mae’r ?yl a gynhelir ar ddydd Sadwrn a dydd Sul (Hydref 24-25) o fewn un o safleoedd treftadaeth y byd , Conwy, yn un o uchafbwyntiau'r calendr bwyd Cymreig ac yn atynnu miloedd o ymwelwyr bob blwyddyn.

Mae’r ?yl yn ddathliad o fwyd a diod, ac yn atynnu dros 150 o gynhyrchwyr o safon gyda’r mwyafrif o Gymru.

Dywedodd Swyddog Gweithredol Sirol Caernarfon Gwynedd Watkin, trefnydd y fferm: “Mi fydd arddangosfeydd cneifio a throelli gwlân werth eu gweld a bydd Cymdeithas Ceffylau Gwedd Gogledd Cymru yn ymuno â ni hefyd.

“Eleni bydd aelod i’r Undeb Gareth Wyn Jones o Lanfairfechan, un o sêr y rhaglen Snowdonia 1890 yn ymuno a ni a’r fore Sadwrn a Sul i siarad â’r holl ymwelwyr.

“Bydd gennym ni hefyd eifr; defaid mynydd Cymreig a moch Suffolk; heffrod Du Cymreig, Jersi, Hereford X a Holstein gan gynnwys arddangosfa gwneud ffon fugail ymysg nifer o sêr eraill.”

Gall ymwelwyr i’r digwyddiad hefyd ymweld â’r ceginau arddangos gyda chyn-gystadleuydd Bake Off Beca Lyne-Pirkis, cyflwynwraig rhaglen Becws S4C a nifer o gogyddion lleol o’r bwytai gorau, i gyd yn dangos eu talent yn y gegin.

Rhai o’r uchafbwyntiau eraill fydd dathliad o dyfu a bwyta afalau, bwyty pop-up o gynnyrch lleol, dau ddiwrnod a dwy noson o gerddoriaeth gan rai o fandiau gorau Gogledd Cymru a blinc, noswaith o wledd ddigidol yn goleuo Castell Conwy a Phlas Mawr.

“Mae Gwledd Conwy Feast yn ddelfrydol er mwyn dathlu pob agwedd o fwyd Cymreig ac yn gyfle i gefnogi cynnyrch Cymreig a busnesau bach, sydd hefyd yn gyfle i ni hybu ein hymgyrch ‘Prynwch Gynnyrch Lleol’ a rhoi bagiau siopa cotwm am ddim dros y penwythnos,” ychwanegodd Mr Watkin.

Diwedd

Mae Undeb Amaethwyr Cymru yn annog ei haelodau i fynd i’w swyddfa UAC lleol i gasglu copïau o “Pan ddaw'r archwilydd” sydd bellach wedi cael ei ddiweddaru - canllaw sy’n paratoi ffermwyr at beth sydd angen ei wneud cyn archwiliad yn ogystal â beth fydd yn digwydd yn ystod archwiliad.

Mae’r canllaw, sydd ar gael yn y Gymraeg a’r Saesneg hefyd yn cynnwys dewis eang o dempledi'r cofnodion fferm sy’n gysylltiedig â Trawsgydymffurfio a Glastir er mwyn cynorthwyo pobl i gadw trefn cywir o’i cofnodion yn unol â gofynion cyfreithiol.

Bu’r diwydiant amaethyddol yn rhan bwysig o ddatblygu’r canllaw gwreiddiol, ac ym mis Rhagfyr 2013 cafodd aelodau gopi o’r canllaw o’i swyddfeydd UAC lleol.  Bellach mae’r canllawiau wedi cael eu diweddaru er mwyn cynnwys y gofynion cyfreithiol newydd sydd wedi deillio o’r Polisi Amaethyddol Cyffredin.

“Rydym yn annog ein haelodau i fynd i’w swyddfeydd UAC lleol i gasglu copi o’r canllaw diweddar. Gallai defnyddio’r hen ganllaw arwain at ddirwy sylweddol” dywedodd swyddog gweithredol sirol Sir Benfro Rebecca Voyle.

Mae hwn yn ganllaw clir a defnyddiol.  Mae’n dweud yn union pa wybodaeth sydd ei angen ar gyfer archwiliad a beth y disgwylir o ffermwyr yn ystod archwiliad” ychwanegodd Mrs Voyle.

Mae’n bosib bod rhai ffermwyr heb dderbyn y “Pan ddaw'r archwilydd” gwreiddiol, felly mae un ar gael am ddim iddynt o’i swyddfa UAC lleol.

[caption id="attachment_5770" align="aligncenter" width="300"] Llywydd UAC Glyn Roberts (dde) gyda’r dirprwy weinidog amaeth Rebecca Evans (chwith)[/caption]

Mae Llywydd UAC Glyn Roberts wedi disgrifio cyfarfod gyda’r dirprwy weinidog amaeth Rebecca Evans fel un ‘hynod o gadarnhaol’ ond mae’n rhybuddio bod angen talu sylw at sialensiau mawr dros y misoedd a’r blynyddoedd nesaf o gofio cyflwr presennol incymau ffermydd.

Dywedodd Mr Roberts bod hi’n bwysig cynllunio ar gyfer y sialensiau hir dymor sy’n wynebu’r diwydiant a bod y fframwaith strategol ar gyfer y Cynllun Datblygu Gwledig yn allweddol i fynd a’r afael â'r sialensiau hyn.

Yn ystod y cyfarfod, a gynhaliwyd ar Hydref 5, trafodwyd amrywiaeth eang o faterion gan gynnwys datblygiadau diweddaraf y Cynllun Datblygu Gwledig, TB mewn gwartheg ac ymgynghoriad diweddar Llywodraeth Cymru ar fynediad i gefn gwlad.

"Gyda phrisiau ac incymau ffermydd ar eu hisaf ers oddeutu degawd, mae ffermwyr Cymru yn wynebu sialensiau mawr, gyda llif arian yn broblem fawr i lawer.

"Mae'r gostyngiad o tua 6 y cant yng ngwerth y bunt cyllideb Cynllun y Taliad Sylfaenol Cymru yn ychwanegu at y pwysau sydd eisoes yn bodoli, fel y mae'r tebygolrwydd bod cymhlethdod rheoliadau newydd yr UE yn oedi taliadau fferm llawn."

Dywedodd Mr Roberts ei fod yn siomedig nad oedd y Comisiwn Ewropeaidd wedi mynd ymhellach o ran y consesiynau, a fyddai wedi caniatáu taliadau i gael eu rhyddhau yn gynharach, oherwydd y problemau ariannol sy'n wynebu'r diwydiant.

"Mae'r ffaith bod yn rhaid i holl wiriadau gweinyddol a rheolaethau gael eu cwblhau cyn y gellir talu unrhyw flaendaliadau ym mis Hydref a faint o waith oedd hyn o dan y rheolau newydd, yn golygu y codwyd gobeithion yn ddi-sail y byddai taliadau’n cael eu rhyddhau yn gynnar ar ôl uwchgynhadledd argyfwng y UE'r mis diwethaf.

"Serch hynny, rydym yn croesawu ymrwymiad y dirprwy weinidog i wneud popeth posibl i sicrhau bydd 70-80 y cant o daliadau’n cael eu rhyddhau ym mis Rhagfyr, ac yn annog Llywodraeth Cymru i barhau â'r gwaith hwnnw."

Mae Undeb Amaethwyr Cymru wedi croesawu cyhoeddiad Sainsbury’s bod nhw am ehangu’r tymor cig oen Prydeinig tan o leiaf mis Ionawr 2016.

Mae ffermwyr cig oen Cymreig wedi dioddef yn ofnadwy eleni gyda’r gyfradd cyfnewid wael rhwng y bunt a’r ddoler Seland Newydd a’r newid ym mholisi prynu Tsieineaidd sydd wedi arwain at lif o fewnforion cig oen yn cyrraedd Prydain gan niweidio prisiau cig oen Cymreig ymhellach gyda’r gyfradd Ewro a’r bunt.

“Mae’r gostyngiad ym mhrisiau cig oen wedi effeithio incymau fferm a’r ffaith bod cymaint o gig oen o dramor i’w weld ar silffoedd yr archfarchnadoedd dros yr haf wedi gwylltio ffermwyr,” dywedodd llywydd UAC Glyn Roberts.

“Mae’r ffaith bod y tymor cig oen Prydeinig yn cael ei ehangu hyd nes mis Ionawr y flwyddyn nesaf yn rhywbeth i’w groesawu ac rydym yn llongyfarch Sainsbury’s am wneud yr ymroddiad yma i’n cynhyrchwyr cig oen.

“Rydym yn annog archfarchnadoedd arall i ddilyn yr esiampl a gwneud defnydd o’r cig oen Cymreig ardderchog sydd ar gael. Dyma’r neges sydd wedi bod yn ganolbwynt ein trafodaethau gyda’r archfarchnadoedd trwy gydol yr haf ac yn un y byddwn yn parhau i’w amlygu yn y cyfarfodydd gydag adwerthwyr.

“Fel rhan o’n hymgyrch ‘Mwy na chig oen’ rydym yn ymuno gyda Hybu Cig Cymru ar ei thaith o gwmpas Cymru i ledaenu’r neges ymhellach i gwsmeriaid a hynny am weddill y flwyddyn.

“Mae prisiau cig oen wedi gostwng yn ddifrifol dros fisoedd yr haf, gyda phrisiau wedi gostwng wrth 20 y cant o’i gymharu â’r un cyfnod llynedd a daw hyn yn sgil rhagweld y gostyngiad yn incymau ffermydd tir uchel a llawr gwlad o 41 i 24 y cant.

“Mae mwy o waith i’w wneud i gysylltu cwsmeriaid gyda chynnyrch Cymreig ond mae’r cam yma gan Sainsbury’s yn un i’r cyfeiriad cywir.”

Ydych chi’n cefnogi mynediad cyfrifol i gefn gwlad Cymru? Ydych chi’n gwerthfawrogi’r rhan allweddol mae mynediad yn ei chwarae yn nhermau iechyd a lles, yn ogystal a economi Cymru, ond yn gwrthwynebu unrhyw gynnydd ym mynediad cyhoeddus i gefn gwlad?

Rhowch eich manylion isod er mwyn anfon eich ymated i Lywodraeth Cymru.

[gravityform id="27" title="false" description="false"]