UAC yn rhybuddio, ni ddylid anghofio rhan allweddol masnach yn sgil canlyniad yr etholiad

Dywed Undeb Amaethwyr Cymru ni ddylai’r drafodaeth yngl?n â mynediad rhydd i farchnadoedd yr UE gael eu cysodi gan yr helyntion yn sgil yr Etholiad Cyffredinol, a bod rhaid iddo fod yn flaenoriaeth unwaith eto i wleidyddion.

Dywedodd Llywydd UAC Glyn Roberts: "Roedden ni gyd wedi disgwyl i’r etholiadau hyn ganolbwyntio ar Brexit a materion megis a ddylai Llywodraeth nesaf y DU ddilyn Brexit caled neu feddal, ond dominyddwyd yr ymgyrchoedd gan faterion domestig.

"Ond, yn y pen draw bydd pob polisi domestig yn cael ei ddylanwadu neu ei gyfyngu gan ganlyniad y broses Brexit, gan fod ein dyfodol economaidd yn dibynnu ar sicrhau trefniadau masnachu cadarnhaol gyda'r UE."

Dywedodd Mr Roberts pa bynnag gythrwfl ac ansicrwydd sy’n deillio o ganlyniad yr Etholiad Cyffredinol, ni ddylai gwleidyddion golli ffocws ar yr angen am drefniant masnachu o'r fath.

"Mae tua dwy ran o dair o allforion adnabyddadwy Cymru yn mynd i wledydd yr UE, tra bod llawer o gyflogwyr mawr yn seilio eu cwmnïau yma yn benodol oherwydd bod gennym fynediad i 500 miliwn o ddefnyddwyr yr UE heb y costau a rhwystr rheolaethau ffin a thollau Sefydliad Masnach y Byd.

Fel diwydiant, mae amaethyddiaeth yng Nghymru’n arbennig o agored i effeithiau colli mynediad i farchnadoedd ffyniannus tir mawr Ewrop sydd ar ein stepen drws; mae traean cig oen Cymru’n cael ei allforio i’r cyfandir, a phan gollwyd mynediad i farchnad yr UE ym 1996, 2001 a 2007 gwelwyd cwymp trychinebus yn incwm ffermydd, cwymp y methodd nifer o fusnesau â’i oresgyn.

Dywedodd Mr Roberts bod y pryderon am effaith Brexit yn allweddol at ddenu llawer mwy o bobl ifanc i bleidleisio, a dylid cymryd y pryderon hyn i ystyriaeth.

Pan daniwyd Erthygl 50 ar Fawrth 29, cyfyngwyd y  cyfnod o amser lle mae’n rhaid gwneud llawer iawn o waith,  a dywedodd Mr Roberts bod canlyniad yr etholiad yn cyfyngu’r amserlen hynny ymhellach.

“Roedd ein maniffesto yn dadlau am ddilyn opsiynau a fyddai’n caniatáu trosglwyddiad esmwyth dros amserlen ddiogel, ac mae hyn yn fwy pwysig nag erioed bellach,” ychwanegodd Mr Roberts.

Ychwanegodd Mr Roberts drwy ddweud y gallai’r Aelod-Wladwriaethau’r UE gytuno ar fwy o amser i drafod ar ôl cyfnod Erthygl 50 Brexit o ddwy flynedd, a fyddai cytundeb o’r fath yn fwy synhwyrol o gofio’r mynydd o waith sydd i’w wneud a’r peryglon posib a ddaw yn y dyfodol.

“Rydym felly yn galw ar wleidyddion pob plaid i weithio gyda’i gilydd yn adeiladol yn y Senedd er mwyn sicrhau’r canlyniad gorau ar gyfer Brexit, a bod yna drosglwyddiad mor esmwyth â phosib i gyrraedd y canlyniad hynny,” ychwanegodd.

 

Ffermwr o’r 10fed genhedlaeth yw Cadeirydd newydd Sir Drefaldwyn

Mae ffermwr o’r 10fed cenhedlaeth o Lanrhaeadr ym Mochnant wedi cymryd yr awennau fel Cadeirydd y Sir, cangen Sir Drefaldwyn o Undeb Amaethwyr Cymru.

Mae Aled Huw Roberts, 37, wedi bod yn gweithio fel rheolwr fferm am dros 20 mlynedd ger Wrecsam, yn ogystal a ffermio ei hun ym Mhlas Du, Llanrhaeadr ym Mochnant ger Croesoswallt ers 2012.

Yn ystod yr wythnos mae Aled yn gyfrifol am fferm b?ff a defaid 1000 acer, sy’n gartref i 70 o wartheg Duon Cymreig a 1400 o ddefaid croes Cymreig a Texel a rhai cyfnewid cyn dychwelyd adref i’w fferm 160 acer a 50 acer o dir rhent gyda’r nos a’r penwythnosau.  Yma mae’n cadw 10 o wartheg b?ff Aberdeen Angus a 600 o ddefaid croes Texel gan gynnwys rhai cyfnewid.

Bu Aled yn Is Gadeirydd cangen Sir Drefaldwyn o UAC am dros ddwy flynedd cyn cael ei ethol fel Cadeirydd y Sir ar ddiwedd mis Mai.  Yn 2013, roedd yn rhan o brosiect arweinyddion y dyfodol Academi Amaeth ac mi astudiodd amaethyddiaeth yng Ngholeg Llysfasi.  Yn ei amser hamdden, mae Aled hefyd yn arweinydd CFfI Dyffryn Tanat ac yn ceisio chwarae ambell i gêm ar gyfer ei glwb rygbi lleol sef ‘Cobra’.

Yn siarad am ei benodiad, dywedodd Aled, “Hoffwn ddiolch i’n haelodau am fy ethol i fod Gadeirydd nesaf y sir ac edrychaf ymlaen at gynrychioli Undeb Amaethwyr Cymru.  Mae fy rhagflaenydd Mark Williams wedi gwneud gwaith gwych fel Cadeirydd a gobeithio y byddaf yn medru parhau gyda’i waith da.

“Mae amaethyddiaeth yng Nghymru’n wynebu dyfodol ansicr ac mae llawer o waith i’w wneud er mwyn sicrhau bod ffermwyr Cymru yn cael y fargen orau -  yn nhermau cyfleoedd masnach yn y wlad hon.  Rwy’n teimlo’n angerddol yngl?n ag amaethyddiaeth a sicrhau bod y genhedlaeth nesaf o ffermwyr yn wynebu dyfodol disglair a llwyddiannus.

“Felly, rwy’n mynd i wneud popeth o fewn fy ngallu i helpu Undeb Amaethwyr Cymru gyda’i haddewid i ddatgan safbwyntiau ffermwyr Cymru yn ddiduedd ac yn rhydd o unrhyw benderfyniadau allanol neu ddylanwadau ariannol a diogelu a hyrwyddo buddiannau’r rhai hynny sy’n ennill incwm o amaethyddiaeth yng Nghymru.”

Neges glir UAC: Os yw #AmaethAmByth yn agos at eich calon, peidiwch anghofio pleidleisio

Mae’r rhai hynny sy’n gweld pwysigrwydd #AmaethAmByth yn cael eu hannog i sicrhau eu bod nhw’n pleidleisio yn yr Etholiad Cyffredinol, dydd Iau, 8 Mehefin.

 

Mae UAC, sydd wedi yn diogelu a hyrwyddo buddiannau’r rheiny sy’n ennill incwm o amaethyddiaeth yng Nghymru ers 1955 wedi cynnal hystings ym mhob rhan o Gymru cyn yr etholiad, gan roi cyfle i bleidleiswyr glywed am weledigaeth pob plaid wleidyddol ar gyfer amaethyddiaeth.

 

“Mae nifer ohonom sydd wedi mynychu’r hystings yng ngofal UAC wedi gwrando ar y dadleuon gan bob plaid wleidyddol, yn ogystal â chadw llygad barcud ar ddadleuon yr etholiad ar y teledu.

 

“Rydym yn sefydliad sy’n wleidyddol niwtral a bob amser wedi gweithio gyda phob plaid wleidyddol i sicrhau’r gorau ar gyfer ein cymunedau gwledig, o’n harfordiroedd hyfryd i'n copaon uchaf, a phawb sy'n ennill incwm o amaethyddiaeth,” dywedodd Llywydd UAC Glyn Roberts.

 

“Mae'r bleidlais yn bwysig iawn i ddyfodol ein gwlad. Mae'n rhaid i ni gael y sbectrwm llawn o safbwyntiau yn yr etholiad hwn ac mae hynny'n cynnwys ein lleisiau gwledig ac ifanc.

 

"Rydym wedi cyfarfod ag ymgeiswyr yr Etholiad Cyffredinol o bob un o’r prif bleidiau yng Nghymru a'r DU i amlinellu blaenoriaethau allweddol yr Undeb ar gyfer amaethyddiaeth a amlinellwyd yn ein gofynion maniffesto, gan gynnwys ein prif orchymyn bod y Llywodraeth nesaf yn trafod trefniadau pontio Brexit gyda’r UE sy’n caniatáu digon o amser i gytuno ar delerau masnachu, a materion eraill sydd o fudd i Gymru, y DU a’r 27 o wledydd a fydd ar ôl yn yr UE,” ychwanegodd Mr Roberts.

 

Ychwanegodd Mr Roberts, os nad ydym am weld Cymru a ffermio yn cael eu troi mewn i amgueddfa awyr agored, mae’n rhaid cydnabod y rhan mai amaethyddiaeth yn ei chwarae wrth gadw cymunedau gwledig yn fyw.

 

"Rydym am weld dyfodol llewyrchus i bobl go iawn ac mae amaethyddiaeth yn chwarae rhan allweddol yn hynny. Felly, byddwn yn annog pawb sydd a #AmaethAmByth yn agos at eu calon i wneud yr ymrwymiad i fynd i bleidleisio, waeth beth yw eu safbwyntiau gwleidyddol," ychwanegodd Glyn Roberts.

 

UAC yn galaru cyn Brif Weinidog Cymru

[caption id="attachment_7929" align="alignleft" width="191"] Former First Minister Rhodri Morgan[/caption]

Heddiw mae Undeb Amaethwyr Cymru wedi ymateb gyda thristwch i’r newyddion bod cyn Brif Weinidog Cymru, Rhodri Morgan wedi marw yn 77 mlwydd oed.

Bu Rhodri Morgan yn gyfaill a chefnogwr da o UAC yn ystod ei gyfnod yn y swydd ac mae’r Undeb yn ymestyn eu cydymdeimlad dwysaf â'r teulu.

Dywedodd Llywydd UAC Glyn Roberts: "Mae'n drist iawn ein bod yn cydnabod marwolaeth y cyn Brif Weinidog, Rhodri Morgan, sydd bob amser wedi bod yn gyfaill i'r Undeb hon.

"Roedd yn deall yr heriau y mae ffermwyr yma yng Nghymru yn wynebu ac roeddem wedi gweithio'n agos gydag ef, yn fwyaf nodedig yn ystod yr argyfwng Clwy'r Traed a'r Genau.

"Roedd yn llysgennad dros Gymru, yn weledydd ar gyfer datganoli ac roedd ein cymunedau gwledig Cymreig a ffermydd teuluol yn agos iawn at ei galon. Bydd yn golled i lawer.”

Aelod o Bwyllgor ar Newid Hinsawdd Cynulliad Cenedlaethol yn clywed am daliadau hwyr Glastir

[caption id="attachment_7908" align="alignleft" width="300"] Pennaeth Polisi UAC Dr Nick Fenwick yn diweddaru aelodau ar Glastir.[/caption]

Yn ddiweddar, daeth ffermwyr yng Ngheredigion at eu gilydd i drafod #AmaethAmByth gyda’r Aelod Cynulliad Rhanbarthol Simon Thomas sydd hefyd yn aelod o Bwyllgor Newid Hinsawdd, Amgylchedd a Materion Gwledig Cynulliad Cenedlaethol Cymru, ac amlinellwyd rhai o'r materion sy’n eu hwynebu gyda chynlluniau amaeth-amgylcheddol ac arallgyfeirio.

Croesawyd pawb gan Huw Davies, o Llety Ifan Hen, Bontgoch, Ceredigion sydd ffermio 900 erw gyda’i dad Emyr.  Maent yn cadw 1500 o ddefaid, 400 o ddefaid cyfnewid ac ?yn benyw, 40 o wartheg sugno a dilynwyr, yn ogystal â 20 o wartheg stôr.

Cafodd Huw ei eni ar y fferm ym 1965, ac wedi bod yn ffermio yma’n llawn amser ers 1990, ar ôl teithio o amgylch Seland Newydd ac astudio amaethyddiaeth yng Ngholeg Llysfasi.

Mae’r teulu hefyd wedi arallgyfeirio gyda thyrbin gwynt 500kw ac mae’r fferm hefyd yng Nghynlluniau Glastir Uwch ac Organig.

Wrth amlinellu'r prif faterion mae’n wynebu gyda Glastir, dywedodd Huw Davies: "Rydym wedi gwneud yr holl waith roedd yn ofynnol i ni ei wneud yn ein cytundeb Glastir Uwch, megis adeiladu wal gerrig 180 metr, plannu 250 metr o wrychoedd a ffensio coetir. Er gwaethaf yr holl waith a wnaed, rydym dal heb gael ein talu am y gwaith sydd bellach yn £25,000.

[caption id="attachment_7909" align="alignright" width="300"] Aelod UAC Huw Davies (ch) yn diweddaru Simon Thomas AC ar y problemau mae’n wynebu gyda’r Cynllun Glastir.[/caption]

“Llynedd cawsom ein had-dalu erbyn mis Ebrill am ein gwaith amgylcheddol, ac felly nid oedd hynny’n ddrwg iawn, ond o ystyried hefyd bod ein taliad sengl yn hwyr eleni mae pethau'n dynn yn ariannol. Mae hynny'n golygu na allwn fuddsoddi yn y busnes na thalu ein contractwyr. Mae'n rhwystredig iawn a bron yn amhosibl cynllunio ymlaen llaw neu hyd yn oed llenwi’r ffurflenni treth, oherwydd mae’n bosib y bydd dau daliad yn digwydd yn yr un flwyddyn ariannol.

Dywedodd Pennaeth Polisi UAC, Dr Nick Fenwick: “Fel pob cynllun amaeth-amgylcheddol, mae’r taliadau Glastir yn digolledu ffermwyr am y gwaith sy’n cael ei wneud a’r costau sydd ynghlwm, ac mae ond yn deg bod taliadau’n cael eu gwneud o fewn cyfnod amser rhesymol."

Dywedodd Dr Fenwick bod y diwydiant wedi cael ei gythruddo ym mis Mawrth pan ddywedodd Llywodraeth Cymru wrth y wasg nad oedd y fath beth a thaliad Glastir hwyr, gan awgrymu y gallent gadw taliadau am gyhyd ag y maent yn dymuno.

[caption id="attachment_7910" align="alignleft" width="300"] Aelodau’n gweld tu fewn i’r tyrbin 500kw.[/caption]

"Mae Llywodraeth Cymru yn ysgrifennu'n rheolaidd i ffermwyr gan roi tri deg diwrnod iddynt i ad-dalu symiau a dalwyd yn anghywir. Os yw Gweinidogion Cymru yn credu bod hyn yn gyfnod amser rhesymol, yna dylent ddilyn yr un egwyddor, yn enwedig gyda chostau. Yn seiliedig ar y ar y fath gyfnod, mae cannoedd o daliadau Glastir sy'n ddyledus gan y Llywodraeth bellach yn fwy na thri mis yn hwyr."

Gyda phrisiau’r fferm yn isel a dyfodol taliadau amaethyddol yn ansicr, penderfynodd Huw arallgyfeirio i ynni adnewyddadwy ac ym mis Mehefin y llynedd adeiladwyd tyrbin gwynt 500 kw. Fodd bynnag, nid yw'r broses a'r manteision y mae'n ei gynnig mor syml ag y gall rywun feddwl.

Mae Huw yn egluro: "Mae'r broses gynllunio ar gyfer y prosiect hwn yn hynod o gymhleth, a heb ein hymgynghorydd, ni fyddai’r cynllun wedi bod yn

[caption id="attachment_7911" align="alignright" width="169"] Y tyrbin gwynt 500kw yn Llety Ifan Hen.[/caption]

bosib.  Mae’n rhaid i Lywodraeth Cymru wneud y broses yn haws, fel y gall mwy o ffermwyr arallgyfeirio i ddiogelu eu busnesau ond hefyd i gynyddu faint o ynni adnewyddadwy sy’n cael ei gynhyrchu yma yng Nghymru. Mae'n rhaid iddo fod yn hawdd a deniadol i bobl os ydynt am ymwneud ac arallgyfeirio o'r fath. Er mwyn helpu gyda hynny byddai hefyd yn synhwyrol i ddod â'r tariff yn ôl. Rydym yn ffodus bod gennym y tyrbin yn awr gan ei fod yn cynnig tipyn o sicrwydd ariannol, yn enwedig o ystyried y dyfodol ansicr sy’n wynebau ffermio gyda ni ar fin dod allan o’r Undeb Ewropeaidd ac nid oes unrhyw gynlluniau ar waith ar gyfer cymorth amaethyddol yn y dyfodol."

UAC yn amlinellu blaenoriaethau amaethyddiaeth ym maniffesto’r etholiad cyffredinol

[caption id="attachment_7871" align="aligncenter" width="169"] Llywydd UAC Glyn Roberts yn lansio Maniffesto Etholiad Cyffredinol UAC ar fferm Sain Ffagan.[/caption]

Mae Undeb Amaethwyr Cymru wedi lansio ei maniffesto Etholiad Cyffredinol 2017 yn swyddogol, gan amlinellu'r hyn y mae'n ystyried yn flaenoriaethau, o ran amaethyddiaeth, ar gyfer Llywodraeth nesaf y DU.

 

Wrth siarad yn y digwyddiad, a gynhaliwyd yn Sain Ffagan Amgueddfa Werin Cymru yng Nghaerdydd, dywedodd Llywydd UAC Glyn Roberts: "Mae hwn yn etholiad anarferol - efallai yn etholiad un pwnc - ac yn wahanol i unrhyw etholiad yn y gorffennol.  Bydd Brexit yn dominyddu ac mae angen i ni sicrhau bod pwy bynnag sy'n ffurfio'r Llywodraeth nesaf yn deall yr heriau a'r cyfleoedd sylweddol sy'n wynebu ffermydd teuluol yng Nghymru. A'u bod nhw hefyd yn cydnabod mae nid Lloegr ac amaethyddiaeth Lloegr yw Cymru ac amaethyddiaeth yng Nghymru.

 

“Heddiw, rydym yn cwrdd mewn amgueddfa, un sy'n cadw ac yn dangos yr elfennau gorau a mwyaf diddorol o'n treftadaeth gymdeithasol a diwylliannol. Credaf fod gan yr amgueddfa yma a UAC llawer yn gyffredin. Rydym yn gwybod o ble rydym wedi dod, rydym yn gwybod ein bod yn cynrychioli pobl a chymunedau Cymru, ac rydym yn gwybod bod gennym stori wych i'w ddweud.

 

“Ond mae Sain Ffagan, wrth gwrs, yn amgueddfa sy’n dathlu ac yn cofnodi’r gorffennol, tra bod ein teuluoedd ffermio yn cynrychioli nid yn unig yn yr hanes presennol ond y dyfodol hefyd. Yn sicr, nid ydym am weld Cymru’n troi mewn i Amgueddfa. Mae’n rhaid i ni sicrhau ein bod yn parhau i dyfu a darparu busnesau llwyddiannus, proffidiol mewn cymunedau cryf, hapus, amlieithog. Busnesau fferm sy'n cynnig gobaith ar gyfer ein cenhedlaeth iau ac yn helpu i gadw ein cymunedau gwledig yn fyw. I ni mae'r gorffennol yn sylfaenar gyfer adeiladu ein dyfodol."

 

Mae UAC yn credu'n gryf bod yn rhaid i Lywodraeth nesaf y DU gymryd y cyfle i lunio polisïau gwladol sy'n addas ar gyfer y DU y tu allan i'r Undeb Ewropeaidd a bod rhaid i’r polisïau hynny barchu’r cydbwysedd presennol o b?er rhwng gwledydd datganoledig, tra hefyd yn cymryd i ystyriaeth y pryderon ynghylch rheolau anghyfartal, rheoliadau a biwrocratiaeth yr UE, a arweiniodd at gymaint yn pleidleisio i adael yr UE.

 

"Ers 1978 mae UAC wedi cael ei chydnabod yn ffurfiol gan Lywodraethau ar gyfer cynrychioli barn ffermwyr yng Nghymru yn unig. Nid oes gennym unrhyw ddylanwadau allanol o'r tu allan i Gymru, ac yn llais annibynnol ffermydd teuluol yng Nghymru. Felly, mae UAC yn ymroddedig i lobio pawb yn San Steffan i sicrhau bod amaethyddiaeth yng Nghymru a ffermydd teuluol yng Nghymru yn cael y sylw a'r parch y maent yn haeddu, ar gyfer cyfnod y Senedd nesaf a thu hwnt - er lles dyfodol pawb, " ychwanegodd Mr Roberts.