gan Glyn Roberts, Llywydd UAC

Mae mis Mehefin wedi mynd ac o dan amgylchiadau arferol byddai llawer ohonom yn paratoi ar gyfer y gwahanol sioeau amaethyddol ledled y wlad. Fel y mae ar hyn o bryd, mae'n edrych fel bod ychydig o sioeau'n cael eu cynnal, gan gynnwys Sioe Brynbuga, neu’n cael eu cynllunio yn dibynnu ar gyfyngiadau Covid-19 wrth symud ymlaen, ac mae Sioe Frenhinol Cymru i’w chynnal yn rhithwir yn unig.

Wrth i gyfyngiadau Covid-19 barhau i effeithio ar ein bywydau rhaid i ni geisio ein gorau i aros yn bositif a gofalu am ein gilydd - hyd yn oed os yw dros y ffôn nes y gallwn gymdeithasu dros baned o de a rhannu ein meddyliau a’n pryderon ym mhebyll UAC unwaith eto. 

Gall ffermio fod yn ynysig ar y gorau a rhaid inni edrych ar ôl ein gilydd yn ystod yr amseroedd ansicr hyn. Er y gallai lefelau straen fod yn uchel gyda chneifio, silwair a'r gwaith arferol arall o ddydd i ddydd sydd angen ei wneud ar ffermydd, fe'ch anogaf i gymryd cam yn ôl o bryd i’w gilydd ac edrych, nid yn unig ar ôl eich fferm, ond ar ôl eich hunain hefyd.

I'r Undeb mae'r misoedd diwethaf wedi bod yn brysur wrth i ni wneud ein rhan wrth edrych ar ôl y diwydiant. Mae’r tîm wedi bod yn lobïo’n ddi-baid i dynnu sylw at y peryglon a ddaw yn sgil cytundeb masnach rydd gydag Awstralia, gan gynnwys ein swyddogion sirol sydd wedi cyfarfod ag AS Ceidwadol ledled Cymru i drafod y mater yn fanwl iawn. Cafodd pob carreg ei throi. 

Rydym hefyd wedi gweithio'n galed gyda chyrff diwydiant eraill a gwleidyddion trawsbleidiol i dynnu sylw at yr effaith ddinistriol y mae Rheoliadau Adnoddau Dŵr (Rheoli Llygredd Amaethyddol) (Cymru) 2021 eisoes yn ei chael ar y sector. Croesawyd y ffaith y bydd yna adolygiad ac rydym yn edrych ymlaen at weithio gyda Llywodraeth Cymru i deilwra polisi sy'n gymesur ac sy'n adlewyrchu'r angen yma yng Nghymru.

gan Gwyn Williams, Cyn Swyddog Ardal Sir Ddinbych

Trist yw cofnodi marwolaeth Mel Williams o Fae Colwyn wedi salwch byr. Bu Mel yn Swyddog Sir yn siroedd Dinbych a Fflint o Undeb Amaethwyr Cymru am ddeuddeg mlynedd, rhwng Hydref 1989 a Thachwedd 2001. Roedd dilyn Meurig Voyle fel Swyddog Sir yn y siroedd yma yn her ac yn gryn gamp, ond llwyddodd Mel i wneud hynny gydag arddeliad a dycnwch arbennig iawn.

Yn fab fferm o Gynwyd, ger Corwen, ond wedi treulio 30 mlynedd fel Heddwas, Sarjant, ac y”n diweddu ei yrfa fel Arolygwr gyda Heddlu Gogledd Cymru. Bu’n aelod o CID y llu, ac fe ddefnyddiodd yr un doniau o weithredu’n drylwyr, gofalus a phenderfynol fel swyddog o Undeb Amaethwyr Cymru, a hynny trwy gyfnodau llawn trafferthion a helbulus, i’r diwydiant yn gyffredinol a hefyd i aelodau unigol. 

Ar ei union wedi dechrau gyda’r Undeb, daeth yn boblogaidd eithriadol gyda’r aelodau. Cofiaf y diweddar Lloyd Williams Y Pentre, Rhuddlan yn datgan gyda gwên y byddai wedi hoffi holi un cwestiwn arall i Mel yn ystod ei gyfweliad, sef faint o amser a gymerodd Mel i ddatblygu’n heddwas. Byddai’r ateb, meddai Lloyd Williams, yn rhoi syniad faint o waith oedd tynnu’r plismon allan o Mel! Ond defnyddio ei ddawn fel heddwas i gynorthwyo ac i ddatrys problemau’r diwydiant amaeth a wnaeth Mel, a hynny gyda graen arbennig.

gan Alun Edwards, Llysgennad y Bartneriaeth Diogelwch Fferm

Faint ohonoch chi sy’n adnabod rhywun sydd wedi dioddef damwain ar y ffarm? Pob un, fentra i awgrymu, a nifer wedi colli perthynas neu gyfaill. Mae’n digwydd er gwaethaf yr holl gyrsiau hyfforddiant sydd ar gael, yn rhad neu ddigost yn aml, a’r ymdrechion cyson i godi ymwybyddiaeth o’r peryglon sydd ynghlwm a gyrfa amaethyddol.

Felly be nesa? Sut fedrwn ni wella’r sefyllfa ble mae amaeth yn cael ei adnabod fel y diwydiant peryclaf ym Mhrydain? 

Un peth sy’n sicr, mi fydd y dyfodol yn cynnwys mwy o gofnodion. Mi fydd angen asesiad risg cyn dechrau gwaith, a thechnoleg i gofnodi hynny. Pan dwi’n mynd allan i ffilmio ar gyfer Ffermio, mae hynny’n orfodol yn feunyddiol. Mae’n dempled syml, ond mae angen ei ddiweddaru o dro i dro drwy fynychu cwrs, ac ym maes amaeth mae dirfawr angen gwell cyfathrebu a chydymdeimlad o dy’r darparwyr yn y cyd-destun yma.

Mi fydd contractwyr angen cofnod o asesiad risg cyn cynnig gwasanaeth i chi, drwy drafodaeth a falle ymweliad ar ffurf recce. Cost ychwanegol medde chi. Os na fedrwch ei fforddio, fedrwch chi fforddio canlyniad damwain fydd yr ymateb.

gan Angharad Evans, Golygydd y Gymraeg

Mae’r brwsys, y stand trimio a’r coleri pen yn segur am flwyddyn arall. Am yr ail flwyddyn yn olynol, nid oes yna sioeau’n cael eu cynnal er mwyn arddangos stoc gorau Cymru a’r cyfle euraidd i gymdeithasu. Ond mae pawb yn deall y sefyllfa a’r rhesymau tu ôl i’r gohirio gyda Covid yn parhau i daflu cysgod ar ein bywyd dyddiol. Ond beth yw gwir effaith colli tymor arall o sioeau lleol a’r Sioe Fawr yn Llanelwedd?  

Mae Cornel Clecs wedi bod yn holi dau berson, sydd fel arfer wrth eu bodd ynghanol bwrlwm y sioeau, am y siom o golli tymor arall a beth yw dyfodol sioeau amaethyddol yng Nghymru?

Yn gyntaf, holwyd i Mared Rand Jones, Pennaeth Gweithrediadau, CAFC: “Yn sicr mae gohirio Sioe Frenhinol Cymru am yr ail flwyddyn yn olynol oherwydd pandemig Covid-19 yn golled enfawr i’r Gymdeithas a hefyd i’r gymuned ehangach yn ariannol ac yn gymdeithasol. 

“Mae’r Sioe yn uchafbwynt y flwyddyn i nifer ohonom yng Nghymru a thu hwnt ac yn ffenest siop i’r diwydiant amaeth yng Nghymru. Mae’n gyfle da i bawb ddod ynghyd i gymdeithasu, mwynhau gwledd o gynnyrch Cymreig, cystadlu a hefyd gweld safon uchel y stoc yn y prif gylch.