gan Angharad Evans, Swyddog Cyfathrebu’r Iaith Gymraeg

Rwy’n siŵr bod chithau fel minnau wedi mwynhau edrych ar luniau a darllen hanes ein swyddfeydd sirol yn mynd allan i’w hysgolion lleol i ddathlu Diwrnod Llaeth Ysgol y Byd yn ddiweddar.  

Mae cyfleoedd fel hyn yn hollbwysig er mwyn addysgu plant o oedran ifanc iawn lle yn union daw’r bwyd sydd ar eu plât bob dydd o. Fel Undeb rydym yn hynod o ffodus bod gennym aelodau sy’n fodlon gwneud yn union hynny, rhoi ychydig o’u hamser gwerthfawr er mwyn treulio amser gyda phlant ysgol i’w haddysgu am bwysigrwydd amaethyddiaeth a hyrwyddo holl fanteision y bwyd maent yn ei gynhyrchu.  

Un sy’n defnyddio’r ffaith ei fod yn ffermio un o atyniadau mwyaf poblogaidd Cymru, Y Gogarth yn Llandudno i fanteisio ar y cyfle i addysgu’r cyhoedd a phlant ysgol yw Dan Jones. Roedd Dan yn un o nifer o ffermwyr oedd yn rhan o’n hymgyrch Bwyd, Tir a Phobl llynedd, a oedd yn canolbwyntio ar amryw o faterion cynaliadwyedd, ac yn tynnu sylw at y gwaith cadarnhaol y mae ffermwyr yng Nghymru yn ei wneud i fynd i’r afael â nodau datblygu cynaliadwyedd. 

gan Glyn Roberts, Llywydd UAC

Roedd Medi 26 yn ddiwrnod hanesyddol wrth i’r Bil Amaethyddiaeth gyntaf erioed i Gymru ynghyd â’i ddogfennaeth ategol gael ei osod gerbron y Senedd gan Weinidog dros Faterion Gwledig a Gogledd Cymru, a’r Trefnydd, Lesley Griffiths, cyn dadl yn y Senedd a drefnwyd i ddechrau ymhen tua thair awr o amser ysgrifennu’r golofn hon.

Mae’r Bil yn rhoi’r cyfle i ni ddatblygu polisïau ffermio a allai fod o fudd gwirioneddol i’r rhai sy’n byw ac yn gweithio yng Nghymru. Bydd yn nodi’r ddeddfwriaeth gynhwysfawr ac yn sbarduno’r newid mwyaf i amaethyddiaeth yng Nghymru ers i’r DU ymuno â’r Undeb Ewropeaidd.

Ers refferendwm Brexit, rydym wedi sefyll ein tir ac wedi dadlau o blaid ehangu egwyddorion Rheoli Tir yn Gynaliadwy i gynnwys cynaliadwyedd economaidd ein ffermydd teuluol, cynhyrchu cynaliadwy o fwyd olrheiniadwy diogel, diwylliant Cymru a’n hiaith sy’n rhoi ystyriaeth lawn i nodau Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol ac amcanion Cymreig eraill.

Rydym felly’n falch o weld bod y Bil yn nodi pedwar amcan Rheoli Tir Cynaliadwy sy’n cynnwys cynhyrchu bwyd cynaliadwy a chynaliadwyedd yr iaith Gymraeg, a bydd gofyn i bob un ohonynt gyfrannu at y nodau llesiant.

gan Angharad Evans, Swyddog Cyfathrebu’r Iaith Gymraeg

W’n i ddim amdanoch chi, ond mae yna bethau rwy’n hoff iawn am bob tymor (a llwyth o bethau dwi ddim mor hoff o hefyd!) ond mae adeg hyn o’r flwyddyn yn bert iawn, gyda’r dail yn dechrau newid lliw, ac i gael bod yn Gardi go iawn am funud, yn gwerthfawrogi’r hyn sy’n rhad ac am ddim ar stepen drws sef y cloddiau’n llawn mwyar duon a’r coed afalau’n llawn ffrwythau - dyna chi rai bwydydd lleol cynaliadwy ar eu gorau! A ninnau yng nghanol y tymor diolchgarwch - dyna ddechrau da ar y diolch am yr hyn sy’n lleol i ni.

Mae amser hyn o’r flwyddyn yn ddelfrydol hefyd i griw bach o ffermwyr entrepreneuraidd yng Ngogledd Ceredigion, ac roedd gweld miloedd o afalau heb eu casglu neu wedi cwympo mewn gerddi lleol ar ddiwedd bob haf yn gyfle perffaith i sefydlu busnes ecogyfeillgar newydd sy’n ariannu ei hun, a dyna gychwyn Seidr Pisgah Chi.

Mae’r criw tu ôl i Seidr Pisgah Chi, sydd â chysylltiadau agos a’r Undeb yng Ngheredigion, yn cynnwys 5 o ffrindiau o gefndir gwaith gwahanol, ond maent yn rhannu’r un awch a brwdfrydedd wrth ddatblygu’r fenter ymhellach.

gan Angharad Evans, Swyddog Cyfathrebu'r Iaith Gymraeg

"Hir yw pob ymaros" yw’r hen ddywediad, ond wrth gwrs, mae rhai pethau’n werth aros amdanynt, ac rwy’n siwr y byddai un person o Gwm Senni yn cytuno a hyn.

Rwyf am fynd a chi nôl i rhifyn mis Medi 2020 o Y Tir wrth i ni gyhoeddi bod Gorsedd Eisteddfod Genedlaethol Cymru yn mynd i anrhydeddu Mr Glyn Powell, un o hoelion wyth yr Undeb gyda’r Wisg Las yn ystod Eisteddfod Ceredigion 2021 yn Nhregaron.

Er mawr siom i bawb, gohiriwyd yr Eisteddfod am flwyddyn arall o dan cwmwl parhaus y coronafeirws. Ond, i ddefnyddio dywediad arall, “Mi ddaw eto haul ar fryn”, dyna’n union beth ddigwyddodd yn Nhregaron rai wythnosau nôl pan gafodd y dref ei chyfle i ddisgleirio a chynnal yr Eisteddfod o’r diwedd.