Cynhaliodd swyddogion Undeb Amaethwyr Cymru (UAC) gyfarfodydd adeiladol ag Aelodau’r Senedd yn Ffair Aeaf Frenhinol Cymru, gan dynnu sylw at bryderon allweddol ynghylch Bil Amaethyddiaeth (Cymru), Cynigion y Cynllun Ffermio Cynaliadwy, Rheoliadau Adnoddau Dŵr (Rheoli Llygredd Amaethyddol) (Cymru) 2021, yn ogystal ag amryw o faterion iechyd anifeiliaid, gan gynnwys TB Buchol.

Yn ymuno ag UAC ar gyfer y trafodaethau roedd Jane Dodds AS, Peter Fox AS, James Evans AS, Cefin Campbell AS a Mabon ap Gwynfor AS, yn ogystal â Sam Kurtz AS.

Mewn perthynas â Bil Amaethyddiaeth Cymru, amlinellodd swyddogion yr Undeb 8 o welliannau allweddol sy’n hanfodol, ym marn UAC, i sicrhau bod sefydlogrwydd economaidd a dyfodol teuluoedd ffermio yng Nghymru’n cael eu gwarchod o fewn cynlluniau cymorth y dyfodol, er enghraifft, ehangu’r diffiniad o Reoli Tir yn Gynaliadwy (SLM) i gydnabod rhyng-gysylltedd a rhyngddbyniaeth rheoli tir â bywoliaethau fferm, ac ychwanegu 5ed Amcan SLM, gyda’r nod penodol o sicrhau cynaliadwyedd economaidd teuluoedd ffermio yng Nghymru, darparu bwyd diogel, olrheiniadwy, a gwarchod diogelwch y cyflenwad bwyd byd-eang.

Bu swyddogion Undeb Amaethwyr Cymru’n cynnal trafodaethau ar y camau di-oed sy’n rhaid i Lywodraeth y DU eu cymryd i leddfu’r pwysau ar ffermwyr, cynhyrchwyr bwyd a defnyddwyr, tra’n hyrwyddo diogelwch bwyd ac ynni mewn ffyrdd sy’n lleihau’r perygl o fod yn agored i argyfyngau byd-eang yn y dyfodol, pan wnaethon nhw gwrdd ag Is-ysgrifennydd Gwladol Seneddol Cymru, Dr James Davies AS yn Ffair Aeaf Frenhinol Cymru.

Gan atgyfnerthu Cynllun 5 Pwynt UAC, amlinellodd y swyddogion y prif ofynion o ran ail-osod y polisi masnach ryngwladol, adfer perthnasoedd â’n cymdogion agosaf, ysbrydoli chwyldro ynni adnewyddadwy, ail-lunio polisïau amaethyddol a gwledig domestig, a darparu cymorth i ddiwydiannau hanfodol.

Dim ond yn ddiweddar, cadarnhaodd y cyn Ysgrifennydd Gwladol dros Amaethyddiaeth, George Eustice, fod cytundebau masnach ag Awstralia a Seland Newydd wedi ildio mynediad enfawr i farchnadoedd bwyd y DU yn gyfnewid am fuddiannau pitw i economi’r DU. Mae UAC wedi gwybod ac wedi gwneud hi’n glir erioed bod y cytundebau hyn yn bradychu ffermwyr Cymru a diogelwch bwyd y DU, a hynny’n gyfnewid am fawr ddim, a phwysleisiodd yr Undeb yn ystod y cyfarfod â Dr Davies y dylai Swyddfa Cymru archwilio’n drylwyr a gwrthwynebu unrhyw gytundebau tebyg yn y dyfodol.

Bu swyddogion Undeb Amaethwyr Cymru’n trafod pwysigrwydd cynnal a sefydlu marchnadoedd allforio ffafriol ar gyfer cig coch Cymru gyda Gweinidog DEFRA, Mark Spencer, yn Ffair Aeaf Frenhinol Cymru, gan bwysleisio bod yn rhaid adfer perthnasoedd da â’n cymdogion agosaf.

Roedd UAC yn croesawu’r cyfle i drafod pwysigrwydd marchnadoedd allforio a chytundebau masnach ffafriol â’r Gweinidog.

Mae Llywodraeth y DU wedi bod wrthi’n creu cytundebau masnach y mae ei ffigurau ei hun yn dangos fydd yn tanseilio diogelwch cyflenwad bwyd y DU. Dangoswyd bod y cytundebau hyn yn dod â buddiannau pitw i economi’r DU, tra’n gwneud marchnadoedd y DU yn agored i gynnyrch nad yw’n cwrdd â’r un safonau. Mae angen i Lywodraeth y DU ganolbwyntio ar bolisïau masnach sy’n rhoi diogelwch cyflenwad bwyd a chynhyrchwyr y DU ar dop ei hagenda.

Mae’r amser wedi dod am chwyldro ynni adnewyddadwy – dyna oedd neges allweddol swyddogion Undeb Amaethwyr Cymru pan gwrddon nhw ag AS Brycheiniog a Sir Faesyfed, Fay Jones, yn y Ffair Aeaf.

Clywodd yr AS fod ein dibyniaeth ar farchnadoedd tanwydd ffosil byd-eang wedi dod i’r amlwg yn sgil effeithiau’r pandemig a rhyfel Rwsia yn erbyn Wcráin.

Mae cynhyrchu ynni gan ddefnyddio tanwydd ffosil yn ail i fusnes yn unig yn nhermau cyfrannu at allyriadau nwyon tŷ gwydr Cymru, ac yn ail gyfrannwr uchaf yn y DU, ar ôl trafnidiaeth.
Clywodd yr AS hefyd fod 50% o’r trydan a ddefnyddiwyd yng Nghymru yn 2018 yn dod o ffynonellau ynni adnewyddadwy, cynnydd o’i gymharu ag 19% yn 2014 a 48% yn 2017. Pwysleisiodd swyddogion yr Undeb fod cyfran enfawr o’r ynni hwnnw wedi’i gynhyrchu ar dir ffermio yng Nghymru, ond bod y twf dros y blynyddoedd diwethaf wedi arafu’n sylweddol wrth i’r Llywodraeth gael gwared â chymhellion i ffermwyr.

Mae cynigion corff rheoleiddio amgylcheddol Cymru’n annerbyniol yn erbyn cefnlen yr argyfwng costau byw, medd arweinwyr cymuned ffermio Cymru, y CLA, NFU Cymru ac UAC.

Mae asiantaeth Llywodraeth Cymru, Cyfoeth Naturiol Cymru, yn bwriadu cyflwyno cynnydd dramatig i gost trwyddedau ar gyfer cyflawni gwaith angenrheidiol ac anorfod ar ffermydd Cymru. Er enghraifft, mae costau gwasgaru dip defaid ar y tir ar fin codi i 20 gwaith y gost bresennol ar gyfer cais newydd.

Mae’r tri sefydliad yn galw ar Cyfoeth Naturiol Cymru i ail-edrych ar y cynigion yng nghyd-destun ansicrwydd nas gwelwyd erioed o’r blaen yn y byd amaeth yng Nghymru.

Y tarfu ar allforio cig o’r DU i’r UE wedi’i ohirio am 12 mis

Mae rheolau newydd ar gyfer allforion i’r UE a fyddai wedi tarfu’n sylweddol ar ddiwydiant cig y DU wedi’u gohirio am 12 mis yn dilyn sylwadau a gyflwynwyd i Lywodraeth y DU gan gyrff masnachu cig blaenllaw.

Mi fyddai’r rheolau, a oedd i ddod i rym ar 13eg Rhagfyr 2022 wedi golygu, dan ofyniad yr UE bod ffermydd tarddiad yn cael ymweliad milfeddygol rheolaidd, bod rheolau newydd y DU yn golygu na fyddai ffermwyr yn gallu hunan-ardystio bellach, gan olygu bod tystiolaeth megis aelodaeth o gynllun sicrwydd fferm cydnabyddedig neu ddatganiad milfeddygol dilys yn ofynnol, serch bod datganiadau ffermwyr yn cael eu derbyn gan yr UE.

Cynlluniau Rheoli Maethynnau

(Rheoliadau 6 a 7)

Bydd angen i ffermwyr gyfrifo’r meintiau gofynnol o nitrogen ar gyfer pob cnwd, gan gynnwys glaswelltir.  Gan ddefnyddio gweithlyfr, rhaid llunio cynllun ar gyfer taenu gwrtaith nitrogen bob blwyddyn. Rhaid i’r Cynllun Rheoli Maethynnau  hwn ddarparu’r wybodaeth ganlynol:

Mae Llywodraeth Cymru wedi cyhoeddi y bydd yn neilltuo £32 miliwn ar gyfer cynlluniau coetir dros y 3 blynedd nesaf.

Y tri chynllun fydd:-

Grantiau Bach – Cynllun Creu Coetir

Atfgoffir ceidwaid defaid a geifr yng Nghymru i gyflwyno’u stocrestr flynyddol erbyn 1af Chwefror 2023 i osgoi cosbau posib.

Mae’n ofyniad cyfreithiol bod ceidwaid yn cwblhau Cofrestr Flynyddol dan Orchymyn Defaid a Geifr (Cofnodion, Adnabod a Symud) (Cymru) 2015.

Dylai nifer y defaid a gofnodir gynnwys mamogiaid, hyrddod, ŵyn gwryw, defaid stôr ac ŵyn wedi’u pesgi, mamogiaid/hyrddod i’w difa a defaid eraill.  Rhaid i ffermwyr hefyd gofnodi nifer y defaid a geifr ar y daliad ar ddyddiad dynodedig yng ‘Nghofnod Diadell’ y fferm.

Mae Hybu Cig Cymru wedi cyhoeddi rhifyn diweddaraf eu ‘Llyfr Bach o Ffeithiau am Gig’ ar gyfer 2022.

Mae’r cyhoeddiad yn grynodeb o ystadegau diwydiant cig coch a da byw Cymru ar gyfer 2021. 

Yn y llyfryn hwn ceir gwybodaeth gyffredinol megis y mathau mwyaf cyffredin o ffermydd yng Nghymru a maint daliadau amaethyddol, data a thueddiadau’r farchnad ar gyfer gwartheg, defaid a moch yng Nghymru a’r DU, a data masnachu, gan gynnwys maint a gwerth mewnforion ac allforion.

Mae’r Taflenni Ffeithiau a Safonau Dilysadwy Trawsgydymffurfio diweddaraf ar gyfer 2023 ar gael erbyn hyn ar wefan Llywodraeth Cymru. 

Mae’r prif newidiadau’n ymwneud â:

• SMR 1 – Diogelu Dŵr – Mae’r Daflen Ffeithiau a Safonau Dilysadwy wedi’u diweddaru i adlewyrchu’r gofynion sy’n gymwys ar gyfer pob tir o 1af Ionawr 2023 dan Reoliadau Adnoddau Dŵr (Rheoli Llygredd Amaethyddol) (Cymru) 2021.  Mae’r newidiadau’n cynnwys: 
  Darllen mwy: Y Rheolau Trawsgydymffurfio diweddaraf ar gyfer 2023

Agorodd y ffenestr ddiweddaraf i ymgeisio am gyllid sgiliau Cyswllt Ffermio ar 28ain Tachwedd 2022.

Mae cymhorthdal o hyd at 80% ar gael i unigolion cofrestredig ar gyfer yr holl gyrsiau hyfforddiant, gyda thros 20 o gyrsiau byr ar gael, wedi’u categoreiddio dan ‘Busnes’, ‘Tir’ a ‘Da Byw’, gan ddarparwyr hyfforddiant cymeradwy ledled Cymru.

Mae ymgeisio am hyfforddiant sgiliau Cyswllt Ffermio yn broses ar-lein yn bennaf ond gallwch cael cymorth a chefnogaeth un i un os oes angen.

Mae mesurau cadw dan do a bioddiogelwch gorfodol wedi bod yn eu lle ar gyfer dofednod ac adar caeth ers Dydd Gwener 2il Rhagfyr, mewn ymateb i’r risg cynyddol o ffliw adar yng Nghymru dros fisoedd y gaeaf. 

O 2il Rhagfyr mae’n ofyniad cyfreithiol i geidwaid gadw eu hadar dan do neu ar wahân i adar gwyllt, a chynnal hunanasesiad bioddiogelwch gorfodol, a geir ar: https://www.llyw.cymru/rhestr-wirio-hunan-asesu-gorfodol 

Ar hyn o bryd mae un achos agored o Ffliw Adar yng Nghymru, a hynny ger Bwcle yn Sir y Fflint, lle mae Parth Adar Caeth (Monitro) 3km yn ei le. 

Mae’r prosiect Cilrath Acre sy’n cael ei redeg gan Tir Coed yn darparu bwyd ffres iach ar gyfer Banc Bwyd Sir Benfro, ac yn helpu pobl i ddysgu sgiliau tyfu bwyd.

Mae Tir Coed o’r farn y gellid ailadrodd hyn ym mhob cymuned ledled Ceredigion, Sir Benfro, Sir Gaerfyrddin a Phowys. 

Mae Tir Coed yn elusen sy’n cysylltu pobl â thir a choedwigoedd drwy ddarparu rhaglenni hyfforddi, dysgu a llesiant awyr agored ledled Sir Gaerfyrddin, Ceredigion, Sir Benfro a Phowys.

Mae Undeb Amaethwyr Cymru (UAC) wedi ymateb i’r cynigion diweddaraf ar gyfer y Cynllun Ffermio Cynaliadwy (SFS) yn dilyn ymgynghori helaeth â’i haelodau ledled Cymru, gan bwysleisio, serch bod cynnydd sylweddol wedi’i wneud, bod yna bryderon a rhwystrau mawr yn bodoli o hyd.

Yn ei hymateb, pwysleisiodd yr Undeb fod ei haelodau’n croesawu’r fframwaith SFS cyffredinol a gynigiwyd gan Lywodraeth Cymru, yn seiliedig ar yr egwyddor o ‘daliad llinell sylfaen’ ar gyfer pob ffermwr sy’n cyflawni ‘Gweithredoedd Sylfaenol’, sydd ddim yn annhebyg i’r ‘taliad sefydlogrwydd’ y bu UAC yn lobïo amdano am flynyddoedd, gyda ffrydiau refeniw ychwanegol ar gyfer ‘Gweithredoedd Dewisol a Chydweithredol’.

Croesawyd yn gyffredinol y bwriad i wneud gwell defnydd o ddata RPW Ar-lein, a chasglu data newydd drwy hunan-fonitro a thechnoleg newydd, i leihau’r angen am gynghorwyr neu gontractau cymhleth sydd angen llawer o adnoddau, a fyddai’n lleihau’r gyllideb amaethyddol. Croesawyd hefyd yr egwyddorion cynllunio, sy’n anelu at ‘gadw ffermwyr ar y tir’ a chydnabod bod ‘cynhyrchu bwyd yn hanfodol i’n cenedl’.

Mae datganiadau yn Senedd San Steffan gan y cyn Ysgrifennydd Gwladol dros Amaethyddiaeth, George Eustice, yn cadarnhau bod cytundebau masnach ag Awstralia a Seland Newydd wedi rhoi mynediad enfawr i’r gwledydd hynny i farchnadoedd bwyd y DU, yn gyfnewid am fuddiannau pitw.

Wrth siarad yn San Steffan yn gynharach yn y mis, dywedodd Mr Eustice wrth yr Aelodau Seneddol fod y DU “wedi ildio gormod o lawer yn gyfnewid am rhy ychydig o lawer” serch dechrau’r trafodaethau “gyda’r llaw gorau posib”. Honnodd hefyd fod y trafodaethau wedi’u tanseilio gan y cyn Weinidog Liz Truss, a fynnodd fod cytundeb yn cael ei ffurfio ag Awstralia cyn uwchgynhadledd y G7 yng Nghernyw ym Mehefin 2021.

Mae Mr Eustice wedi cadarnhau popeth y mae UAC wedi’i ddweud am y cytundeb hwn. Roedd y wedd bositif a roddwyd ar y cytundebau hyn ar y pryd gan Boris Johnson a Gweinidogion ac Aelodau San Steffan yn nonsens llwyr.

Mae Undeb Amaethwyr Cymru (UAC) wedi galw unwaith eto am gydnabod pwysigrwydd cynhyrchu bwyd a theuluoedd ffermio i economi, diwylliant, cymunedau a thirweddau Cymru, ac wedi annog Pwyllgor yr Economi, Masnach a Materion Gwledig (ETRA) i sicrhau y bydd y cymorth sy’n hanfodol er mwyn cynhyrchu bwyd diogel o ansawdd da yn parhau, er mwyn osgoi difrod anadferadwy i Gymru.

Wrth ymateb i Ymchwiliad ETRA i Fil Amaethyddiaeth (Cymru), pwysleisiodd UAC fod y diffyg sylw a roddwyd i gynhyrchu bwyd yn ymgynghoriad Brexit a’n Tir 2018 yn bryder mawr i aelodau UAC, ac ers refferendwm Brexit, mae UAC wedi dadlau’n gyson y dylai egwyddorion Rheoli Tir yn Gynaliadwy (SLM) gynnwys nid yn unig cynaliadwyedd economaidd ffermydd teuluol yng Nghymru, ond hefyd y gallu i gynhyrchu bwyd diogel ac olrheiniadwy mewn ffordd gynaliadwy.

Roedd UAC felly’n croesawu’r ffaith bod cynhyrchu bwyd wedi’i gynnwys yn yr Amcanion Rheoli Tir yn Gynaliadwy (SLM) a geir yn y Bil, ond mae’n dal i fod yn bryderus nad oes yna gyfeiriad uniongyrchol at lesiant economaidd busnesau ffermio yn yr Amcanion.

Mae ffermwyr yng Nghymru’n rhan o’r ateb o ran taclo’r argyfwng hinsawdd - dyna oedd neges allweddol Llywydd Undeb Amaethwyr Cymru cyn Cynhadledd Gwledydd Confensiwn Fframwaith y Cenhedloedd Unedig ar Newid Hinsawdd (COP27), a gynhaliwyd rhwng 6ed - 18fed Tachwedd yn Sharm El Sheikh yn Yr Aifft.

Mae ffermwyr ar draws y wlad yn cymryd argyfwng yr hinsawdd a bioamrywiaeth o ddifrif, ac maent wrthi’n cyfrannu mewn ffordd bositif drwy ddiogelu, gwella ac ychwanegu at y storfeydd carbon presennol ar ffermydd, yn ogystal â gwella effeithlonrwydd.

Er enghraifft, mae ffermwyr Cymru’n ymfalchïo yn eu hymdrechion i gynyddu carbon organig pridd glaswelltir, amddiffyn mawndiroedd rhag difrod drwy reoli lefelau pori a draenio, cymryd camau i reoli coetiroedd fferm presennol ac ystyried creu coetiroedd newydd, creu cynefinoedd bywyd gwyllt ar hyd cyrsiau dŵr, ymylon caeau a gwrychoedd, ac edrych ar allyriadau drwy gyfrifyddion carbon a gwella effeithlonrwydd.

Mae aelodau UAC wedi ymrwymo llawn cymaint ag eraill ledled y DU i leihau allyriadau nwyon tŷ gwydr gymaint â phosibl, gan barhau i gynhyrchu bwyd maethlon, cynaliadwy. Nid yw eu rôl yn argyfwng yr hinsawdd yn un niweidiol, ond yn un o warchod, adfer a meithrin.

Er y bydd rhai, dros yr wythnosau nesaf, yn cymryd y cyfle i roi enw gwael i’r diwydiant a gwneud honiadau ffug am fwyta cig coch a chynnyrch llaeth, mae gan y diwydiant reswm da dros ddal ei ben yn uchel ac ymfalchïo yn y bwyd o ansawdd da a gynhyrchir yng Nghymru a ledled y DU.

Mae papurau diweddar grŵp o wyddonwyr, yn cynnwys arbenigwyr blaenllaw megis yr Athro Alice Stanton, Ffarmacolegydd Cardiofasgwlaidd o Goleg Brenhinol y Llawfeddygon yn Iwerddon, a’r gwyddonydd bwyd uchel ei barch o Wlad Belg, Yr Athro Frédéric Leroy, wedi cwestiynu’r data a gynhyrchwyd ar gyfer adroddiad EAT – Lancet (nas adolygwyd gan gyfoedion) y cyfeirir ato’n fynych, sy’n awgrymu bod bwyta cig coch yn wael i iechyd dynol.

Mae cig coch yn cynnwys maethynnau sy’n anodd eu canfod fel arall, ac mae arbenigwyr maeth fel yr Athro Stanton yn cyfeirio’n gyson at y buddiannau maethol hanfodol a geir mewn cig coch ar gyfer twf yr ymennydd a’r corff. Mae hi hefyd yn pwysleisio bod effaith amddiffynnol proteinau sy’n dod o anifeiliaid yn hanfodol, yn enwedig i blant bach, ac mae’n dadlau, serch nad yw’n beirniadu deiet llysieuol a fegan, bod pobl yn gorfod gweithio’n galetach i gael yr un maeth o’r rhain.

Mae UAC yn annog defnyddwyr i roi ystyriaeth ofalus i’r ffeithiau, boed y rheiny’n amgylcheddol neu’n faethol, a dwyn i gof mai rhan o’r ateb o ran taclo’r argyfwng hinsawdd yw ffermio yng Nghymru – nid y broblem.

Mae Senedd Ewrop a Chyngor yr Undeb Ewropeaidd wedi dod i gytundeb ar gyllideb yr UE ar gyfer 2023 fel y’i cynigiwyd gan y Comisiwn Ewropeaidd. Mae’r cynnig yn ymwneud ag ymrwymiadau o €186 biliwn, a thaliadau o €168.7 biliwn. Mae hyn €1 biliwn yn fwy na’r gyllideb ddrafft a gyhoeddwyd ym Mehefin.

Mae bron traean, sef €54.7 biliwn, ar gyfer y Polisi Amaethyddol Cyffredin a Chronfa’r Môr, Pysgodfeydd a Dyframaeth Ewrop "to strengthen the resilience of the agri-food and fisheries sectors and to provide the necessary scope for crisis management.”

Roedd y comisiynydd amaeth Janusz Wojciechowskihe wedi dweud yn gynharach, mewn cyfweliad ar wasanaeth newyddion Comisiwn yr UE, Euractiv, nad oedd y PAC yn ddigonol i sicrhau diogelwch y cyflenwad bwyd, fel y dangosodd pandemig Covid-19 a’r rhyfel yn Wcráin. Dywedodd hefyd fod y PAC presennol wedi’i daenu’n rhy denau, a dylid anelu taliadau yn y dyfodol at ffermwyr a chynhyrchu bwyd.

Ffermwyr Ifanc Iwerddon i gael Mwy o Gymorth o 2023

Mae Gweinidog Amaeth Iwerddon wedi dweud wrth ffermwyr ifanc yn Iwerddon y byddant yn cael cymorth dros y pum mlynedd nesaf, drwy gynllun strategol nesaf y Polisi Amaethyddol Cyffredin a hefyd drwy Gyllid Cenedlaethol.

Defnyddir 3% o’r taliadau uniongyrchol yn Iwerddon i gynorthwyo ffermwyr ifanc. Mi allai hyn olygu bod y cyfraddau a delir i ffermwyr ifanc yn codi o €68/ha i €170/ha ar gyfer y 50 hectar cyntaf, ac ni fyddent yn gysylltiedig â hawliau. Byddai ffermwyr ifanc hefyd yn cael cymorth ar gyfradd uwch o 60% ar gyfer buddsoddiadau cyfalaf.

Mae UAC am gael barn ei haelodau ar ibTB, sef y teclyn masnachu seiliedig ar risg sy’n mapio achosion o TB Buchol yng Nghymru a Lloegr dros y 10 mlynedd flaenorol.

Ar hyn o bryd mae safle ibTB yn un mynediad agored, rhad ac am ddim, sydd ar gael yma. Mae ibTB yn cael ei ariannu ar hyn o bryd gan Defra a Llywodraeth Cymru a chafodd ei ddatblygu gan Grŵp Ymchwil Amgylcheddol Rhydychen (ERGO) ac APHA. Mae ERGO ac APHA yn parhau i ddatblygu ibTB ac maent wedi dylunio arolwg Defnyddiwr sy’n ymdrin ag ymarferoldeb y safle, a hefyd y ffactorau y dylid eu cynnwys wrth ddefnyddio’r safle i bennu’r risg o TB mewn gwartheg cyn eu prynu.

Mae ibTB eisoes yn arddangos gwybodaeth masnachu seiliedig ar risg ar gyfer buchesi yn Lloegr.  Mae hyn yn cynnwys nifer y blynyddoedd y mae buches wedi bod yn rhydd o TB.  Fodd bynnag, mae ‘na ‘sgorau iechyd’ eraill mwy cymhleth y gellid eu cynnwys, sy’n cyfuno gwahanol ddarnau o wybodaeth.  Mi allai hyn gynnwys nifer y gwartheg adweithiol fesul buches heintiedig (fel canran o nifer yr anifeiliaid yn y fuches), neu hanes symudiadau buchesi y bwriedir prynu anifeiliaid ohonynt.  Un ffordd arall bosib o fesur risg a gynigir yw p’un ai yw’r fuches yn aelod o gynllun achrededig megis CHeCS ai peidio. 

Mae Parth Atal Ffliw Adar Cymru Gyfan wedi’i ddatgan gan Lywodraeth Cymru o 17eg Hydref 2022.  Mae’r Parth Atal yn ymestyn dros bob rhan o Gymru.  Bydd yn rhaid i geidwaid adar gadw at fesurau bioddiogelwch penodol, fel y’u gosodir yn y datganiad.

Mae’r mesurau bioddiogelwch yn y datganiad yn cynnwys:

Mae Hybu Cig Cymru wedi lansio ymgynghoriad wyth wythnos ar gynigion i gysylltu cyfraddau lefi cig coch â chyfraddau chwyddiant.  Mae HCC am gael barn rhanddeiliaid ar sut y gellir parhau â’r gwaith o hyrwyddo cig coch Cymru yng ngoleuni’r gostyngiad, mewn termau real, yn yr incwm o refeniw’r lefi, oherwydd chwyddiant dros y 10 mlynedd diwethaf.

Mae’r cynnig ar gyfer cyflwyno mecanwaith newydd i ganiatáu i’r cyfraddau lefi blynyddol cyd-redeg â chwyddiant, fel bod incwm y lefi’n aros yr un peth mewn termau real.  Er enghraifft, petai chwyddiant yn 2022 yn 8.8% yna byddai cyfraddau lefi 2023/24 yn cynyddu 8.8%.  Mi fyddai hynny’n golygu bod y lefi ar gyfer cynhyrchwr defaid yn 2023/24 6 cheiniog yn uwch, gan godi o 63 ceiniog i 69 ceiniog, a’r lefi gwartheg 38 ceiniog yn uwch, gan godi o £5.67 i £6.05.

Mae HCC yn dweud y byddai cynyddu incwm y lefi yn sicrhau bod gan ddiwydiant cig coch Cymru gorff cig coch sydd â chyllid digonol i fynd ati i ddatblygu, hyrwyddo a marchnata cig coch Cymru, gartref a thramor. 

Cyhoeddwyd Adroddiad Gwyliadwriaeth Gwerthiant ac Ymwrthedd i Wrthfiotigau Milfeddygol (VARSS) y DU 2021 ar 8fed Tachwedd, ac roedd yn dangos tueddiad tuag at ddefnyddio llai o wrthfiotigau ar gyfer anifeiliaid sy’n cynhyrchu bwyd yn y DU. 

Ers 2014 mae adroddiadau VARSS wedi dangos sut y mae data ar werthiant gwrthfiotigau a’u defnydd ar ffermydd wedi helpu i ddangos tueddiadau cenedlaethol, a llunio camau gweithredu.

Mae prif bwyntiau adroddiad eleni fel a ganlyn:

Mae gan Sefydliad DPJ gyrsiau ar droed ar Ymwybyddiaeth Iechyd Meddwl o fewn Amaethyddiaeth yng Nghymru.

Nod y sesiynau yw cynyddu ymwybyddiaeth o iechyd meddwl o fewn amaethyddiaeth yng Nghymru, gyda chynghorion ymarferol i gefnogi rhywun sy’n cael trafferth ymdopi.

Mae’r hyfforddiant ar gyfer unrhyw un sy’n byw/gweithio o fewn y sector amaethyddol yng Nghymru neu’n gweithio’n uniongyrchol â ffermwyr Cymru.

Gan ddod â’r systemau gwahanol ar gyfer gwartheg, defaid a moch at ei gilydd, mae Llywodraeth Cymru’n ehangu EID Cymru i greu’r system olrhain amlrywogaeth gyntaf yng Nghymru.  Gwnaed y cyhoeddiad ynghylch creu un system olrhain amlrywogaeth yn Rhagfyr 2018 ond mae cymhlethdodau a dibyniaeth ar ffactorau allanol wedi arwain at oedi cyn symud ymlaen â’r prosiect. 

Cyhoeddwyd adroddiad cynnydd yn ddiweddar ar wefan Llywodraeth Cymru ar y broses o ddatblygu EID Cymru i greu system olrhain amlrywogaeth newydd.

Roedd Cam 1 o’r datblygiad yn golygu diweddaru’r system Defaid, Geifr a Cheirw, a gwblhawyd yn Nhachwedd 2021.  Mae Cam 2 ar droed, sef datblygu system EID Cymru i ymgorffori’r holl adroddiadau ar gofrestriadau a symudiadau gwartheg. Mi fydd pob ceidwad ac eiddo yng Nghymru’n trosglwyddo o BCMS a CTS i EID Cymru.  Disgwylir y bydd hyn wedi’i roi ar waith erbyn diwedd 2023.

Dyddiadau Ffenestri mynegi diddordeb Tachwedd 2022

Mae Undeb Amaethwyr Cymru (UAC) wedi galw eto am ychwanegu pumed amcan i Fil Amaethyddiaeth (Cymru) i sicrhau bod economeg a hyfywedd ffermydd wedi’i ymgorffori yn fframwaith Rheoli Tir yn Gynaliadwy (SLM) Llywodraeth Cymru.  Trafodwyd yr angen am amcan yn ymwneud ag incwm ffermydd gan UAC mewn sesiwn dystiolaeth a gynhaliwyd yn ddiweddar gan Bwyllgor Yr Economi, Masnach a Materion Gwledig (ETRA) yng Nghaerdydd.

Croesawodd UAC y cyfle i roi tystiolaeth gerbron y pwyllgor.  Mae’r Bil hwn, os caiff ei ddylunio’n briodol, yn cynrychioli cyfle i ddatblygu polisïau ffermio sydd wedi’u teilwra i gwrdd ag anghenion y rhai sy’n byw ac yn gweithio yng Nghymru, gan osod y sylfaen i’r newid mwyaf o ran amaethyddiaeth yng Nghymru ers i’r DU ymuno â’r Undeb Ewropeaidd.

Fel mae’n sefyll, mae’r amcanion a geir yn y Bil yn deillio’n gyfan gwbl o’r diffiniad o SLM a ddefnyddir gan y Cenhedloedd Unedig.  Mae’r diffiniad hwn yn nodi bod yn rhaid i’r defnydd o adnoddau tir i gynhyrchu nwyddau i gwrdd â gofynion dynol newidiol sicrhau potensial yr adnoddau hyn a’u buddiannau amgylcheddol dros y tymor hir ar yr un pryd.

Mae’r cyhoeddiad diweddaraf ar Reoliadau Adnoddau Dŵr (Rheoli Llygredd Amaethyddol) (Cymru), sy’n nodi’r bwriad i ohirio gweithredu’r terfyn nitrogen blynyddol fferm gyfan o 170kg fesul hectar, ac ymgynghori ar gynllun trwyddedu i gynyddu’r terfyn hwnnw, yn cael ei groesawu fel cyfle i ddylanwadu ar newid.

Roedd y datganiad ysgrifenedig a wnaed gan Lesley Griffiths, y Gweinidog dros Faterion Gwledig, Gogledd Cymru a’r Trefnydd ar Ddydd Mercher 5ed Hydref 2022, a gyhoeddwyd o dan y Cytundeb Cydweithio â Phlaid Cymru, yn cydnabod bod rhai busnesau fferm, o ganlyniad i ansicrwydd, wedi gohirio gwneud penderfyniadau buddsoddi a gwneud y paratoadau angenrheidiol.

I gydnabod yr amgylchiadau hyn, nododd y Gweinidog ei bwriad i ymgynghori ar gynllun trwyddedu yr hydref hwn i fod yn weithredol tan 2025, gan ddarparu estyniad byr i weithredu’r terfyn nitrogen fferm gyfan o 170kg fesul hectar tan fis Ebrill 2023.

Mae Undeb Amaethwyr Cymru wedi croesawu’r newyddion bod y llwyth cyntaf o gig oen Cymreig PGI mewn degawdau wedi’i anfon i’r Unol Daleithiau.

Cafodd y  llwyth cyntaf o gig oen DU ar gyfer yr Unol Daleithiau ers y gwaharddiad ar fewnforion yn 1996 oherwydd y risgiau posib o BSE, ei brosesu yn Dunbia yn Sir Gaerfyrddin, y safle cyntaf yn y DU i gael ei gymeradwyo ar gyfer allforion.

Croesawodd UAC y cyhoeddiad gan Brif Weinidog y DU Boris Johnson ym mis Medi y llynedd bod disgwyl y byddai’r gwaharddiad hirsefydlog yn cael ei godi.

Pwysleisiodd Undeb Amaethwyr Cymru bwysigrwydd craffu ar unrhyw gytundebau masnach a wnaiff y DU pan roddodd dystiolaeth gerbron pwyllgor y Bil Masnach (Awstralia a Seland Newydd) ar Ddydd Mercher 12 Hydref.

Croesawodd UAC y cyfle i roi tystiolaeth gerbron y pwyllgor.  Serch bod y Bil hwn yn cyfeirio’n benodol at adrannau caffael y cytundebau masnach ac, os caiff ei basio, hwn fydd y darn olaf o’r jig-so o ran caniatáu i Lywodraeth y DU gadarnhau’r cytundebau masnach, roedd, serch hynny’n darparu cyfle i leisio pryderon ynghylch yr effeithiau posib, a’r broses graffu bresennol.

Os gall cynhyrchwyr Seland Newydd ac Awstralia wneud cais am gontractau caffael yn y DU, mi fydd hynny’n gymhelliad pellach i foddi marchnadoedd y DU.  O fewn y darlun mawr byd-eang, mae’n annhebygol y byddai cynhyrchwyr y DU yn gallu cystadlu am gontractau caffael yn eu gwledydd oherwydd y gwahaniaethau o ran cyfraddau a dulliau cynhyrchu, ond mae hyn, yn y bôn yn pwysleisio pwysigrwydd cyfeirio polisïau caffael yn y DU tuag at gynnyrch Cymreig a Phrydeinig.

Mae Undeb Amaethwyr Cymru wedi croesawu’r cyhoeddiad y bydd 97% o ffermwyr sy’n hawlio Cynllun Taliad Sylfaenol yn derbyn taliad ymlaen llaw ar 14eg Hydref 2022.  Cyhoeddodd y Gweinidog Materion Gwledig a Gogledd Cymru, a’r Trefnydd, Lesley Griffiths, y bydd 70% o werth amcangyfrifedig eu hawliad yn cael ei dalu, sy’n golygu y bydd dros £161 miliwn yn cael ei dalu i dros15,600 o fusnesau fferm yng Nghymru.

Bydd busnesau fferm yn derbyn taliadau llawn a gweddill balans BPS 2022 o 15fed Rhagfyr  2022, yn amodol ar ddilysu’r hawliad yn llawn. 

Mae UAC wedi dweud bod hyn yn newyddion gwych i’r sector ac i’r holl fusnesau fferm ledled Cymru a fydd yn derbyn rhandal cyntaf y taliad ar 14eg Hydref, yn enwedig o ystyried yr argyfwng costau byw presennol.  Mae’n gredyd i Lywodraeth Cymru bod y system hon yn gweithio mor dda ac mi ddylai fod yn esiampl i eraill.  Mae’n hanfodol felly bod mecanwaith ariannol o’r fath yn aros yn ei le yn y dyfodol, i sicrhau nad yw busnesau fferm a’r economi wledig ehangach yn dioddef.

Rhagweld y bydd lefelau cynhyrchu grawnfwyd yr UE yn is na’r cyfartaledd

Mae’r ffigurau diweddaraf a gyhoeddwyd gan Gomisiwn yr UE yn rhagweld y bydd lefelau cynhyrchu grawnfwyd yr UE 8% yn is na’r llynedd a 5.1% yn is na’r cyfartaledd 5 mlynedd.

Yn y gorffennol mae’r UE wedi llacio rheolau amgylcheddol er mwyn ceisio codi’r lefelau cynhyrchu, gan ganiatáu i ffermwyr blannu cnydau ar ardaloedd amgylcheddol, oherwydd prinder yn sgil y rhyfel yn Wcráin.

Mae’r ffigurau diweddaraf yn dangos, serch llacio’r rheolau amgylcheddol, bod yr ardal a blannwyd ar draws yr UE 1.3% yn llai na’r cyfartaledd 5 mlynedd.  Yn ogystal â lleihad ym maint yr ardal a blannwyd, mae cyfnod o sychder ar draws yr UE dros yr haf wedi gwaethygu’r sefyllfa, gyda maint y cnydau a gynaeafwyd i lawr 7% o’i gymharu â 2021 a 3% yn is na’r cyfartaledd 5 mlynedd.

Mae arolwg ar y gweill a fydd yn caniatáu i Lywodraeth Cymru ddeall yn well sut y bydd y camau gweithredu a’r prosesau a osodwyd yn y cynigion bras ar gyfer y Cynllun Ffermio Cynaliadwy (SFS) yn gweithio ar draws gwahanol fathau o ffermydd.

Mae’r arolwg wedi’i gynllunio i ddeall a ydy ffermwyr yng Nghymru’n teimlo y gallant gymryd y camau gweithredu a gynigiwyd yn y Cynllun Ffermio Cynaliadwy bras diweddar, ac os na, beth yw’r prif rwystrau, a pha gymorth pellach fyddai ei angen.

Mae’r camau gweithredu’n ymestyn dros nifer o feysydd gwahanol, o wella perfformiad y busnes a gwella iechyd da byw, i wella dulliau o reoli priddoedd, cynefinoedd a choetiroedd.

Dan Adran 154(1) o Ddeddf Priffyrdd 1980, mae’n ofynnol bod perchnogion a meddianwyr tir yn tocio llystyfiant ar goed, llwyni neu wrychoedd sy’n crogi dros y rhwydwaith mynediad, fel nad ydynt yn peryglu cerbydau, cerddwyr a rhai sy’n marchogaeth ceffylau.  Mae hyn yn berthnasol i ffyrdd a llwybrau troed ond hefyd i lwybrau o fewn ardaloedd y mae gan y cyhoedd fynediad atynt.

Hefyd, dan adran (2) o Ddeddf Priffyrdd 1980, gellir cyflwyno hysbysiad i berchennog neu reolwr tir i dynnu unrhyw wrych, coeden neu lwyn sy’n farw, yn heintiedig, wedi’i ddifrodi neu  â gwreiddiau anniogel.

Os na chaiff y gwaith o dynnu gwrychoedd, coed neu lwyni ei gyflawni a’i fod yn debygol o rwystro neu achosi perygl drwy gwympo ar ddefnyddwyr y rhwydwaith, yna gall awdurdodau lleol gyflwyno hysbysiad i gwblhau’r gwaith o fewn 14 diwrnod.  Gall methu â chydymffurfio â’r hysbysiad o fewn y cyfnod o 14 diwrnod olygu bod yr awdurdod lleol yn cwblhau’r gwaith ac yna’n adennill costau rhesymol gan y perchennog/rheolwr tir.

Mae Heddlu Gogledd Cymru a thîm ymchwil fforensig yn cydweithio i ddarparu cymorth amhrisiadwy ar gyfer ymchwilio i ymosodiadau ar dda byw yn y dyfodol.

Amcangyfrifir bod ymosodiadau gan gŵn ar dda byw wedi costio £1.52 miliwn i ffermwyr Prydain y llynedd, yn ôl data’r diwydiant.  Ar gyfartaledd, yng Ngogledd Cymru, ceir oddeutu 120 o ymosodiadau gan gŵn ar dda byw bob blwyddyn.  Mae’r rhan fwyaf o’r rhain yn cael eu cyflawni gan gŵn sydd wedi dianc o’u cartrefi, ac mae nifer o’r achosion hyn yn ymosodiadau ar ddefaid.

Gyda chyllid a ddarparwyd gan DEFRA, mae swyddogion Gogledd Cymru wedi uno gyda gwyddonwyr ym Mhrifysgol John Moores yn Lerpwl i roi proses ymchwilio seiliedig ar DNA ar waith, i nodi cŵn a amheuir o fod wedi ymosod ar dda byw.

Mae Gwasanaeth Tân ac Achub Canolbarth a Gorllewin Cymru am weithio gyda theuluoedd ffermio i gadw anwyliaid, cartrefi, tir ac anifeiliaid yn ddiogel rhag tân.

Mae’r Gwasanaeth yn gwahodd ffermwyr i wneud cais am Ymweliad Diogelwch Tân ar Ffermydd rhad ac am ddim i helpu i baratoi cynllun i leihau’r perygl o dân. Byddant yn helpu gyda’r canlynol:

Er bod nifer o fusnesau fferm yn mynd yn fwy a mwy gwyliadwrus wrth ddiwygio eu polisïau gwaith i liniaru’r perygl o ymosodiadau seiber, mae nifer fawr ohonynt heb fesurau  digonol yn eu lle o hyd i’w diogelu rhag troseddau seiber.

Serch bod nifer yr ymosodiadau penodol a gafodd effaith ariannol wedi lleihau rhyw fymryn dros y flwyddyn ddiwethaf, mae’r costau cyffredinol i’r rhai a effeithiwyd wedi codi’n ddramatig.  Ers 2017, pan oedd y gost uniongyrchol i fusnesau yn £1,380 ar gyfartaledd, mae’r ffigur wedi tyfu erbyn hyn i £3,150 yn 2019.  Nid yw’r swm hwn yn rhoi ystyriaeth i’r costau adfer a’r costau hirdymor, all fod yn gyfanswm o tua £3,000 ar gyfartaledd.

Er bod nifer y busnesau mawr a chanolig sy’n diogelu eu busnesau gydag yswiriant seiber wedi cynyddu dros y flwyddyn ddiwethaf, dim ond 11% o fusnesau a 6% o elusennau sydd ag yswiriant arbenigol yn ei le.  Ar ben hynny, ychydig dros traean yn unig o fusnesau sydd ag aelod bwrdd neu ymddiriedolwr sy’n benodol gyfrifol am seiberddiogelwch.

Mae Cymdeithas Genedlaethol y Contractwyr Amaethyddol yn cynnal gweminar am ddim ar gadw’n ddiogel wrth weithio gyda choed.

Mae’r weminar am ddim yn agored i bawb sy’n gweithio gyda choed.

Mae hon yn weminar gan y Bartneriaeth Diogelwch Fferm.

Anogir ffermwyr ar draws Cymru i sicrhau bod yr yswiriant cyfreithiol iawn ganddynt ar gyfer eu busnesau, i osgoi cael eu hunain yn ddiamddiffyn mewn sefyllfa gyfreithiol.

Mae yswiriant cyfreithiol yn darparu cymorth cyfreithiol os bydd ei angen mewn sefyllfaoedd megis ymchwiliadau gan CThEM neu Yr Awdurdod Gweithredol Iechyd a Diogelwch, ymgyrchwyr dros hawliau anifeiliaid, damwain fferm angheuol neu gyflafareddiadau rhent.

Mae Gwasanaethau Yswiriant FUW nawr yn cynnig gwasanaeth newydd, sef ‘Rural Protect’ gan HB Underwriting, sef yswiriant atebolrwydd rheoli sy’n cwrdd ag anghenion ffermwyr i ddiogelu pawb yn eu busnes.

Cyhoeddwyd adroddiad gan Sefydliad Bwyd ac Amaethyddiaeth (FAO) y Cenhedloedd Unedig a’r Gyfarwyddiaeth Meddyginiaethau Milfeddygol, yn adrodd sut mae’r DU wedi llwyddo i roi mesurau ar waith i leihau defnydd diangen o wrthfiotigau ar ffermydd, ac wedi llwyddo i haneru gwerthiant gwrthfiotigau ar gyfer anifeiliaid ers 2014.  Hefyd, dros yr un cyfnod, mae’r defnydd o wrthfiotigau hanfodol bwysig uchaf eu blaenoriaeth wedi gostwng  79%.

Mae’r Deyrnas Unedig wedi mabwysiadu agwedd wahanol i nifer o wledydd eraill wrth ddatblygu ei system stiwardio gwrthfiotigau.  Yn hytrach na rheoleiddio, mae’r llywodraeth wedi gweithio  gyda ffermwyr a milfeddygon, gan eu cynorthwyo i gymryd camau i leihau defnydd diangen o wrthfiotigau.

Mae gan bob sector ffermio ddulliau sydd wedi’u datblygu a’u teilwra’n unigol, sy’n gwella hwsmonaeth ac yn mabwysiadu mesurau atal clefydau, i leihau’r ddibyniaeth ar wrthfiotigau.

Mae UAC yn rhybuddio ei haelodau i fod yn ymwybodol o’r perygl o ddefaid a gwartheg yn cael eu gwenwyno gan fes, yn sgil nifer o adroddiadau diweddar am golli stoc.

Yn ôl NADIS, gwenwyno gan fes yw un o achosion mwyaf cyffredin gwenwyno gan blanhigion ymhlith gwartheg a defaid.  Gall y broblem waethygu wrth i’r tywydd droi’n fwy garw yn yr hydref a chyda’r arolygon am wyntoedd cryfion a thywydd tymhestlog.

Mae’r arwyddion clinigol yn cynnwys iselder, colli pwysau’n gyflym, blinder, chwydu a dolur rhydd.  Os bwyteir digon ohonynt, gall mes achosi namau geni mewn buchod cyflo.  Gwyddys bod y tannin a geir mewn mes yn niweidio’r arennau, ac mae mwyafrif y marwolaethau sy’n gysylltiedig â gwenwyno gan fes oherwydd methiant yr arennau.

Bydd ffenestr ymgeisio ar gyfer hyfforddiant cymorthdaledig yn agor ar Hydref 17eg am UN WYTHNOS YN UNIG.

Mae’r ffenestr ymgeisio am ariannu sgiliau yn agor am 9am ar Ddydd Llun 17 Hydref 2022 ac yn cau am 5pm ar Ddydd Gwener 21ain Hydref 2022.

Mae 20 o gyrsiau byr ar gael dan y categorïau ‘Busnes’, ‘Tir’ a ‘Da Byw’.  Bydd yr holl gyrsiau hyfforddiant â chymhorthdal o hyd at 80% ar gyfer unigolion cofrestredig.

CLICIWCH yma i weld dyddiadau ffenestr Mynegi Diddordeb mis Hydref 2022

Mae Undeb Amaethwyr Cymru (UAC) wedi gwneud sylwadau ar Fil Amaethyddiaeth (Cymru) gan ddweud bod y darn cynhwysfawr o ddeddfwriaeth hanner ffordd yna i ddarparu sylfaen sefydlog i ddyfodol amaethyddiaeth yng Nghymru.

Cafodd drafft cyntaf y Bil ynghyd â’i ddogfennaeth ategol eu gosod gerbron y Senedd ar 26ain o Fedi, gan Weinidog dros Faterion Gwledig a Gogledd Cymru, a’r Trefnydd, Lesley Griffiths, cyn dadl yn y Senedd ar 27ain o Fedi.

Mae’r Bil Amaethyddiaeth gyntaf erioed i Gymru wedi’i osod gerbron y Senedd, gan roi’r cyfle i ddatblygu polisïau ffermio a allai fod o fudd gwirioneddol i’r rhai sy’n byw ac yn gweithio yng Nghymru. Bydd y Bil yn nodi’r ddeddfwriaeth gynhwysfawr ac yn sbarduno’r newid mwyaf i amaethyddiaeth yng Nghymru ers i’r DU ymuno â’r Undeb Ewropeaidd.

Mae Undeb Amaethwyr Cymru wedi croesawu cyhoeddiad Llywodraeth y DU ar Ddydd Mercher 21 Medi yn amlinellu cynlluniau i helpu i leihau biliau ynni busnesau, ond dywed y gall fod yn rhy ychydig yn rhy hwyr i rai.

Cyhoeddodd yr Ysgrifennydd Busnes Jacob Rees-Mogg y Cynllun Rhyddhad ar Filiau Ynni, sy’n anelu at ddarparu help i fusnesau a chwsmeriaid annomestig eraill dros y gaeaf sydd i ddod, drwy osod prisiau cyfanwerthu disgwyliedig o £211 fesul MWh o drydan a £75 fesul MWh o nwy.

Hyd yma, bu’r ffocws yn bennaf ar brisiau ynni domestig a’r angen i’r llywodraeth ymyrryd i helpu teuluoedd, a hynny’n hollol iawn, o ystyried y cynnydd mewn prisiau a ddisgwylir ym mis Hydref, ond mae prisiau ynni i fusnesau wedi cael llai o sylw o lawer.

Mae Undeb Amaethwyr Cymru wedi ysgrifennu i longyfarch Prif Weinidog newydd y DU, Liz Truss, ac wedi gosod y pryderon presennol a’r pryderon hirdymor ar gyfer amaethyddiaeth a chefn gwlad Cymru.

Ysgrifennodd Llywydd UAC, Glyn Roberts at Liz Truss ar ran UAC yn ei llongyfarch ar ymgyrch lwyddiannus ac ar gael ei phenodi’n Brif Weinidog y Deyrnas Unedig.

Mae’r DU gyfan yn wynebu cyfnod cythryblus ac er y bydd y blynyddoedd nesaf yn rhai heriol i Lywodraeth y DU, mae UAC o’r farn bod y rhaid i’r diwydiant bwyd ac amaeth a’r ffermydd teuluol hynny sydd wrth galon y diwydiant chwarae rôl ganolog yn taclo’r heriau presennol a’r heriau fydd yn wynebu’r wlad dros y tymor hirach.

Mae Undeb Amaethwyr Cymru wedi ymateb i Fil Bwyd (Cymru) drafft Peter Fox, gan gefnogi bwriadau ac amcanion y Bil mewn egwyddor.

Roedd yr Aelod o’r Senedd dros Fynwy, Peter Fox AS, yn llwyddiannus mewn pleidlais yn rhoi’r hawl i Aelod Anllywodraethol o’r Senedd i gyflwyno cynnig ar gyfer cyfraith newydd, ac mae ganddo tan 17 Rhagfyr 2022 i gwblhau a chyflwyno ei Fil Bwyd arfaethedig.

Yn ei hymateb, cyfeiriodd UAC at y ffordd mae pandemig Covid-19 a rhyfel presennol Rwsia yn erbyn Wcráin wedi dangos pa mor sensitif y gall cadwyni cyflenwi bwyd a nwyddau amaethyddol fod i ddigwyddiadau byd-eang, gan ein hatgoffa’n bendant iawn am beryglon dibynnu ar fewnforio bwyd a deunydd crai.

Mae Undeb Amaethwyr Cymru wedi rhoi croeso gofalus i benderfyniad Llywodraeth Cymru i gwtogi ar gynlluniau i blannu coed ar dir amaethyddol da yn nyffryn Tywi.

Cyhoeddodd Llywodraeth Cymru ym mis Chwefror eleni ei bod hi’n bwriadu plannu ar 94 hectar (232 acer) o dir ffermio a brynwyd ganddi yn Brownhill ger Llangadog yn Sir Gaerfyrddin – gan gythruddo’r gymuned leol a chymunedau ledled Cymru.

Amheuir bod y Llywodraeth o’r farn y byddai brandio’r prosiect yn ‘goetir coffa covid’ yn lliniaru’r gwrthwynebiad i golli tir ffermio gwerthfawr ar adeg pan welwyd llawer o dir yn yr ardal yn cael ei brynu gan bobl o’r tu allan ar gyfer plannu coed.

Mae Undeb Amaethwyr Cymru wedi ymateb i ymgynghoriad Llywodraeth Cymru ar ‘Amgylchedd Bwyd Iach - Archwilio cynigion i wneud yr amgylchedd bwyd yng Nghymru yn iachach’, gan bwysleisio bod ffermwyr yn falch o ansawdd da'r bwyd maent yn ei gynhyrchu.

Wrth ymateb i’r ymgynghoriad, pwysleisiodd yr Undeb ei bod hi’n gefnogol ar y cyfan i’r themâu a nodwyd yn yr ymgynghoriad i annog basgedi siopa iachach, bwyta’n iachach y tu allan i’r cartref, ac amgylcheddau bwyd lleol iachach, gan olygu mai’r ‘dewis iach yw’r dewis hawdd’.

Mae aelodau UAC yn falch o’r cynnyrch fferm Cymreig o ansawdd da maen nhw’n ei gynhyrchu ar gyfer y boblogaeth leol yng Nghymru a thu hwnt. Mae UAC am weld hyrwyddo pellach ar y safonau amgylcheddol a lles anifeiliaid uchel y mae ffermwyr yn gorfod, ac yn dymuno, cadw atynt, ochr yn ochr â gwerth maethlon uchel cynnyrch Cymreig o fewn amgylchedd sy’n cynhyrchu bwyd iach a chytbwys mewn ffordd gynaliadwy.