Mae Tîm TB Llywodraeth Cymru wedi darparu diweddariad ar yr haint yn ardal TB Isel yng Ngogledd Cymru yn dilyn achosion diweddar o’r haint yno.
Mae tystiolaeth epidemigol yn dangos mai gwartheg a brynwyd i mewn oedd ffynhonnell yr achosion newydd hyn yn yr ardal TB Isel o Gymru.
Mae Profion Cyn ac Ar ôl symud yn lleihau risg, ond eto’n nid yw’n gwaredu’r risg yn llwyr oherwydd gall gwartheg gael eu heintio wedi iddynt gael eu profi cyn iddynt gael eu symud, neu o bosib eu bod yn y camau cyntaf o’r haint pan gynhaliwyd y prawf ac felly roedd yn rhy gynnar i fedru darganfod yr haint.
Dywedodd Llywodraeth Cymru yn yr hirdymor, dim ond system orfodol fydd yn sicrhau bod gwerthwyr gwartheg yn datgelu hanes unrhyw glefyd mewn buches ar yr adeg y mae’r gwartheg yn cael eu gwerthu.
Ystadegau Ardal TB Isel
Nifer yr achosion
Cafwyd 27 o achosion erbyn diwedd Mawrth 2020, sef y nifer uchaf o achosion ers Chwarter 2 2011. Fodd bynnag, dim ond 1% o’r buchesi yn yr Ardal TB Isel yw hyn, gyda’r 99% arall yn rhydd o TB ar ddiwedd Mawrth 2020. Dywed Llywodraeth Cymru y gellir priodoli o leiaf 70% o’r achosion agored yn yr Ardal TB Isel ar ddiwedd Mawrth 2020 i symud gwartheg. Nid yw hyn yn golygu bod y 30% sy’n weddill o’r rheini sydd ag achos o TB heb ddod o wartheg a brynwyd ond o bosib wedi dod i gysylltiad â’r clefyd mewn rhyw ffordd arall.
Achosion newydd
Cafwyd 17 o achosion newydd o TB mewn Ardal TB Isel ar ddiwedd Mawrth 2020, sef y nifer uchaf o achosion ers Chwarter 1 2016. Fodd bynnag, mae rhywfaint o ansicrwydd gyda’r niferoedd bach a welwyd yn yr Ardal TB Isel ac mae’n parhau i fod yn isel o gymharu â nifer y profion buches sy’n Swyddogol Heb TB (OTF). Yn ystod y chwarter hwn roedd 1.7 achos newydd fesul 100 o brofion buches OTF, sy’n parhau i fod yr isaf yng Nghymru.
Roedd ffynhonnell y gwartheg a brynwyd yn amrywio rhwng daliadau. Fe wnaeth tua dwy ran o dair o’r daliadau brynu gwartheg o ardaloedd TB uchel sydd â mwy o achosion gyda bron i bumed rhan o’r daliadau yn prynu mwy na hanner eu gwartheg o ardaloedd TB uchel.