Bob blwyddyn mae Undeb Amaethwyr Cymru (FUW) yn cydnabod unigolyn sydd wedi gwneud cyfraniad rhagorol tuag at ddatblygiad y diwydiant llaeth ac sydd wedi dod yn rhan hanfodol o’r diwydiant llaeth yng Nghymru.

Eleni, mae’r Undeb yn falch o anrhydeddu Abi Reader, ffarmwraig llaeth o Fro Morgannwg, gyda’r Wobr ‘Gwasanaeth Rhagorol i Ddiwydiant Llaeth Cymru’.

Yn ffermio ochr yn ochr â’i thad a'i hewythr, mae Abi yn bartner yn y busnes teuluol ym Mro Morgannwg. Mae'r fferm yn un cymysg a'r brif fenter yw'r fuches laeth.

Amlinellodd Llywydd Undeb Amaethwyr Cymru (FUW), Glyn Roberts, bryderon allweddol sy’n wynebu’r sector llaeth cyn y Sioe Laeth Cymru flynyddol mewn digwyddiad arbennig a gynhaliwyd ym Marchnad Da Byw Caerfyrddin (dydd Llun, 28 Hydref, 2019).

Mewn araith yn annerch y diwydiant, rhoddodd Glyn Roberts ffocws cryf ar enw da'r diwydiant, Brexit a TB.

“Mae'r diwydiant llaeth yn parhau yng nghanol sylw negyddol y cyhoedd gydag amrywiol o sefydliadau hawliau fegan ac anifeiliaid yn mynegi teimladau gwrth-ffermio. 

Mae criw o selogion llaeth Undeb Amaethwyr Cymru wedi bod yn ymweld â’r cynhyrchydd caws Cymreig eiconig Caws Teifi yng nghanol Ceredigion.

Ym 1982, daeth cyd-sylfaenwyr y cwmni i Gymru o’r Iseldiroedd gyda breuddwydion am ffermio organig. Buan iawn aethon nhw ati i adfywio'r traddodiad coll o ddefnyddio llaeth amrwd a chynhwysion lleol i wneud caws crefftwrol o ansawdd uchel. Maent wedi parhau i fod ar flaen y gad o wneud caws crefftwrol byth ers hynny.

Roedd pwysigrwydd cadw'n ddiogel ar y fferm a manteision cynhyrchu bwyd gyda'r amgylchedd mewn golwg, yn bynciau llosg ar agenda ymweliad fferm ddiweddar ym Meirionnydd.

Cynhaliwyd y digwyddiad ar fferm bîff a defaid cadeirydd sir FUW Meirionnydd, Sion Ifans, a'i wraig Gwawr. Mae'r cwpl yn ffermio ym Mhrynuchaf, Llanymawddwy.

Mae'r fferm yn ymestyn i 370 hectar, y mwyafrif ohono yn dir mynyddig, ac yn fferm fynydd nodweddiadol Meirionnydd.

Dywed Undeb Amaethwyr Cymru (FUW) nad yw'r cytundeb tynnu'n ôl drafft a'r datganiad gwleidyddol y cytunwyd arno rhwng yr UE a'r DU yn gwneud dim i dawelu pryderon sy'n bresennol yng nghytundeb gwreiddiol Theresa May, o ystyried nad yw'n cynnwys 'unrhyw newidiadau na gwelliannau sylweddol i Gymru' ac y bydd yn gosod y DU y tu allan i'r Farchnad Sengl.

Mae Undeb Amaethwyr Cymru eisiau i Tomlinson’s Dairies egluro ar frys y rhesymau y tu ôl i’w penderfyniad i gau a gwrthod llaeth.

Daeth y penderfyniad sydyn hwn i rym bron yn syth ac mae wedi gadael llawer o gynhyrchwyr llaeth yng Nghymru yn sgrialu i ddod o hyd i brosesydd arall i’w llaeth.